SƏXSİYYƏTLƏR
Hər bir insanın şəxsiyyəti onun daxili dünyasını, düşüncələrini və xarakterini təşkil edir. Amma şəxsiyyət bizə qismət olaraq verilən, dəyişməz bir məfhumdurmu, yoxsa öz üzərimizdə çalışaraq onu dəyişdirə bilərik? Bu sual tarix boyu filosofları, alimləri və psixoloqları maraqlandırıb.
Şəxsiyyət Necə Formalaşır?
Şəxsiyyətin formalaşması çox məqamların təsiri altında baş verir:
-
Genetik faktorlar - Bəzi alimlər insan xarakterinin qismən irsi olduğunu iddia edir. Məsələn, valideynlərin temperament və davranış xüsusiyyətləri övladlarına da genetik olaraq keçə bilər.
-
Mühit və sosial təsir - Ailə, dostlar, məktəb və cəmiyyət insanın şəxsiyyətinin şəkillənməsində böyük rol oynayır. Uşaqlıqda qazandığımız dəyərlər və tərbiyə, biz yetişkən olduqda da davranışlarımıza təsir edir.
-
Təcrübələr və sınaqlar - Həyat boyu baş verdiyi hadisələr insanı formalaşdırır. Çətinliklər və şanslar insanı ya gücüləndirir, ya da ona yeni dərslər öyrədir.
Şəxsiyyət Dəyişdirilə Bilərmi?
Psixoloqların araşdırmaları göstərir ki, insan şəxsiyyətini tamamilə olmasa da, qismən dəyişdirə bilər. Beynin plastiklik qabiliyyəti səbəbindən yeni vərdişlər qazanmaq, davranışları özəlləşdirmək və düşüncə tərzini dəyişdirək şəxsiyyəti formalaşdırmaq mümkün olur.
Şəxsiyyəti Necə Dəyişdirə Bilərik?
-
Dəyişiklik istəmək - Şəxsiyyətini dəyişdirən insanlar, ilk olaraq bu dəyişikliyi istəməlidir.
-
Kiçik addımlarla başlamaq - Birdən-birə tam dəyişiklik mümkün deyil. Məsələn, daha səbirli olmaq istəyən biri, gündəlik sınaqlar qarşısında səbir nümayiş etdirməyi öyrənməlidir.
-
Yeni vərdişlər qazanmaq - Müəyyən bir sahədə özünü inkişaf etdirmək insanın özgüvənini artıra və şəxsiyyətini gücləndirə bilər.
-
Pozitiv düşünmək - Optimist düşüncə yanaşması dəyişim prosesini asanlaşdırır.
Nəticə
Şəxsiyyət qismən genetik faktorlara və cəmiyyətin təsirinə məruz qalsa da, onu formalaşdırmaq insanın öz iradəsindədir. Dəyişim zaman və əmək tələb edir, lakin istəyən insan öz şəxsiyyətini inkişaf etdirməyə qadirdir.
