Qəhvə içirsiniz? Yoxsa hələ də qəribələr sırasındasınız? ABŞ-da aparılan araşdırmalara görə, amerikalıların təxminən 83%-i gündə ən azı bir dəfə qəhvə içir. Qəhvəniz adi damlama üsulu ilə hazırlanmış sadə bir fincan da ola bilər, içində rəngarəng siroplar olan “Unicorn Frappuccino” da. Hər halda, qəhvə dünyası ilə bağlı bilməli olduğunuz maraqlı faktlar var.
1. K-fincanlar – Ekoloji Kabus
Bir çanta yüksək keyfiyyətli qəhvəyə 50 funt sterlinq ödəsəniz, ondan fövqəladə dad və ya unikal bir enerji dalğası gözləməyiniz normaldır. Amma eyni qəhvəni K-cup kapsul şəklində alsanız, həm cibiniz, həm də planetimiz zərər görəcək.
Keurig sistemi — kiçik, birdəfəlik plastik kapsullar vasitəsilə qəhvə hazırlayan cihaz — milyonlarla insana rahatlıq gətirib. Amma bu rahatlığın qiyməti yüksəkdir: hər il milyardlarla plastik kapsul zibilə atılır. Daha pisi, bu kapsulların əksəriyyəti təkrar emal edilə bilmir. Keurig hətta bəzi modellərində proqram təminatını dəyişərək, rəqib markaların təkrar istifadə oluna bilən kapsullarının işləməsinə imkan vermir.
Texniki cəhətdən də problem var: bu sistem suyu kifayət qədər qızdırmadığından qəhvənin dadı zəif olur. Amma qəbul edək ki, 20 saniyəlik vaxt qənaəti bəzi insanlar üçün hər şeydən önəmlidir.
2. “Sənətkar” Qəhvə Markalarının Arxasındakı Nəhənglər
Intelligentsia, Stumptown, Blue Bottle kimi yüksək səviyyəli “sənətkar” qəhvə markalarını müstəqil, korporasiyalardan uzaq müəssisələr kimi təsəvvür edə bilərsiniz. Amma reallıq fərqlidir.
2000-ci illərdə ABŞ-da “üçüncü dalğa” anti-Starbucks qəhvə hərəkatı başlayanda böyük şirkətlər bu sahəyə maraq göstərdi. Qısa müddətdə JAB Holdings Inc Intelligentsia, Stumptown, Caribou, Pret A Manger və Peet’s kimi markaları öz nəzarətinə keçirdi. Blue Bottle isə 2017-ci ildə Nestlé tərəfindən satın alındı — məhsulların sağlamlığı ilə bağlı qalmaqalları və etik olmayan istehsal üsulları ilə tanınan bir şirkət tərəfindən.
Nəticə? Daha etik və keyfiyyətli qəhvə içdiyinizi düşünərkən, əslində çoxmillətli bir korporasiyanı dəstəkləyirsiniz.
3. Keyfiyyətli Qəhvənin Gələcəyi Təhlükədə
Qəhvə əsasən iki növdən ibarətdir: Arabica və Robusta. Arabica daha yumşaq və aromatik dadı ilə məşhurdur, Robusta isə daha yüksək kofein tərkibi və acılığı ilə tanınır. Lakin Arabica lobya çox həssasdır: müəyyən hündürlük, temperatur, kölgə və yağış tələb edir, həm də xəstəliklərə qarşı zəifdir.
İqlim dəyişikliyi bu şərtləri dəyişdirir. Araşdırmalar göstərir ki, 2050-ci ilə qədər Arabica üçün uyğun əkin sahələrinin 70%-i yox olacaq. Bu, həm qiymətlərin artmasına, həm də milyonlarla fermerin işsiz qalmasına gətirib çıxara bilər. Robusta isə daha davamlı olsa da, dad baxımından geniş kütləyə xoş gəlmir.
4. Kofein – Sakit Okeanda Yeni “Sakin”
Kofein təbii olaraq qəhvə, kakao, kola qozu və çay yarpaqlarında olur. Amma o, okeanlarda da aşkarlanıb. Araşdırmalara görə, insanlar qəhvəni içdikdən sonra sidik vasitəsilə kofeini kanalizasiyaya ötürür, oradan da çaylara və dənizlərə qarışır.
Boston limanında aparılan tədqiqatlar, təmizlənmiş kanalizasiya sularında belə yüksək miqdarda kofein olduğunu göstərib. Kofeinin su canlılarına necə təsir etdiyini isə hələ dəqiq bilmirik. İnsan sağlamlığı barədə fikir dəyişsə də (“qəhvə zərərlidir”dən “qəhvə ömrü uzadır”a), dəniz ekosistemindəki təsiri barədə nəticəyə gəlmək üçün illərlə araşdırma lazım olacaq.
Nəticə: Qəhvə yalnız dadı və qoxusu ilə deyil, istehsalından istehlakına qədər bütün zəncirdə dünyaya təsir edən bir içkidir. Onu sevə-sevə içərkən, arxasındakı ekoloji, iqtisadi və sosial gerçəkləri də bilmək vacibdir.
Sizcə, qəhvənin gələcəkdə həm dad, həm də ekoloji baxımdan qorunması üçün hansı addımlar atılmalıdır? Öz fikirlərinizi bizimlə bölüşün.