MƏRYƏM SURESİ: QADINLIQ VƏ MÜQƏDDƏSLİK

I. GİRİŞ: QADINLIĞIN İLAHİ NƏFƏSİ

Bəzən bir insanın adı bir kitab qədər dərin məna daşıyır. Bəzən bir qadının həyat hekayəsi milyonlara yol göstərən nur olur. Məryəm – bu ad İslam tarixində qadınlıq və müqəddəslik anlayışlarının zirvəsidir. Onun adı Qurani-Kərimdə bir surəyə verilmiş yeganə qadın adıdır və bu təsadüfi deyil. Məryəm surəsi – qadınlığa, iffetə, Allaha bağlılığa, acıya səbrə, ruhi qüdrətə və müqəddəsliyə açılan ilahi pəncərədir.

Bu yazıda Məryəm surəsini yalnız dini bir mənbə kimi deyil, həm də qadın təbiətinin, gücünün və müqəddəsliyinin simvolik, psixoloji və ictimai qatlarını da araşdıracağıq. Məryəm təkcə Hz. İsanın anası deyil, həm də bütün zamanlar üçün bir qadın arxetipidir – özünə qarşı hörmətin, cəmiyyət qarşısında ləyaqətin və Allah qarşısında təslimiyyətin bənzərsiz nümunəsidir.

II. MƏRYƏM – ADINA SÜRƏ VERİLƏN TƏK QADIN

Qurani-Kərimdə yüzlərlə kişi adı keçsə də, adına ayrıca surə verilən yeganə qadın Məryəmdir. Bu fakt özü İslamın qadına verdiyi dəyərin simvolik təcəssümüdür. Məryəm surəsinin ərəbcə 19-cu surə olaraq Quranda yerləşməsi də təsadüf deyil – bu surə həm numeroloji, həm poetik, həm də mənəvi cəhətdən dolğunluqla zəngindir.

Quranda Məryəm surəsi yalnız bir insanın həyat hekayəsini izah etmir – o, qadının yaranışından bəri daşıdığı ilahi sirrin bir etirafıdır. Adına surə verilən bir qadın olmaq – qadınlığın özünün müqəddəsliyini təsdiq etmək deməkdir.

III. QADINLIQ VƏ MÜQƏDDƏSLİK: MƏRYƏMİN İKİ SÜTUNU

1. Qadınlıq – Bioloji yox, ilahi vəzifə

Məryəm surəsində qadınlıq yalnız bioloji bir anlayış kimi təqdim olunmur. O, həm ruhi təmizlik, həm də mənəvi analıq anlamında yozulur. Məryəm heç bir kişi ilə yaxınlıq etmədən, müqəddəs bir doğuşa seçilir. Bu, qadın bədəninin ilahi iradəyə necə vasitə ola biləcəyinin açıq göstəricisidir.

2. Müqəddəslik – Səssiz bir yüksəliş

Məryəmin müqəddəsliyi onun sözlərində deyil, səssizliyindədir. Allah ona danışmamağı əmr edir, o isə öz halı ilə danışır. Bu, həqiqi müqəddəsliyin nə danışıqlar, nə möcüzələr, sadəcə təslimiyyət və inam olduğunu göstərir.

IV. MƏRYƏMİN SÜKUTU: İTTİHAMLAR QARŞISINDA İZZƏT

Məryəm surəsində ən təsirli səhnələrdən biri onun doğuşdan sonra cəmiyyətə qayıtdığı andır. Əlində körpəsi var və insanlar onu ittiham edirlər. Amma o, danışmır. Allah ona "sus" demişdir. Onun əvəzinə İsa danışır – körpə halında.

Bu səhnə qadının necə haqsızlıqlarla qarşılaşa biləcəyini, amma qürurunu itirmədən, ilahi ədalətə güvənərək özünü qoruyacağını göstərir.

V. TƏCRİDİN VƏ DAXİLİ GÜCÜN ZİRVƏSİ

Məryəm doğuşdan öncə cəmiyyətdən uzaqlaşır – "şərq tərəfə çəkilir", Quranda belə deyilir. Bu təcrid ona təkliyi, dərin təfəkkürü və Allahla əlaqəni verir. O, fiziki cəhətdən təkdir, amma mənəvi baxımdan bütün kainatla bağlıdır.

Məryəm burada qadın ruhunun necə dərin, sabit və geniş olduğunu simvolizə edir. O, qorxmadan doğur, qorxmadan qayıdır, qorxmadan susur. Bu – qadının iç gücüdür.

VI. İSA – MƏRYƏMİN ƏN MÜQƏDDƏS SƏSİ

İslamda Hz. İsa Allahın “ol” əmri ilə yaradılmış, ruhdan üfürülmüş bir peyğəmbərdir. Amma onun dünyaya gəlməsi bir qadının vasitəsilə olur. Bu fakt, qadının yaradıcı, müqəddəs və vasitəçi rolunu bir daha vurğulayır.

İsa doğulduğu an danışır və anasını müdafiə edir. Bu, həm Allahın qadına olan rəhməti, həm də qadının haqqının Allah tərəfindən qorunduğunun isbatıdır.

VII. AYƏLƏRLƏ QADININ RUHİ MƏKAMINA SƏYAHƏT

Surədə təkcə Məryəmin deyil, digər qadınların da ruhani obrazlarına işarələr var. Zəkəriyya və arvadı, analıq istəyən qadınlar, doğuşla bağlı qorxular, sükutun gücü – hamısı dişi ruhun müxtəlif təcəssümləridir.

Qurani-Kərim bu surədə qadını yalnız ana və ya həyat yoldaşı kimi yox, ilahi işə seçilmiş bir fərd kimi təqdim edir.

VIII. QADINLIĞIN TƏMİZLİK FORMASI: ALLAHLA BAĞ QURMAQ

Məryəm surəsi göstərir ki, müqəddəslik qadının fiziki vəziyyətindən yox, ruhi halından doğur. Qadın müqəddəs ola bilər, çünki o, Allaha təslimdir, çünki səbir göstərir, çünki vicdanlı və doğruçudur.

Bu surə qadını aşağılamır – onu yüksəldir. Onu həssas, amma güclü göstərir. Həm ana, həm qulu, həm seçilmişi kimi tanıdır.

IX. MÜASİR QADIN ÜÇÜN MƏRYƏM SURƏSİNDƏ NƏ MESAJ VAR?

Bu günün qadını da haqsızlıqlarla, stereotiplərlə, zülmlə üzləşə bilər. Amma Məryəm surəsi deyir:

• Səssizliyinlə danış, çünki sükut da bəzən duadır.

• Özünə güvən, çünki Allah sənə güvənir.

• Cəmiyyətin sənə dediklərindən yox, Rəbbin sənə dediklərindən narahat ol.

• Öz müqəddəsliyini ucuz izahlara qurban vermə.

X. MƏRYƏM – TƏK BİR QADIN DEYİL, BÜTÜN QADINLARIN AYNASI

Məryəm bir obrazdır – amma tək bir qadını deyil, bütün qadınlıqları təmsil edir. O, anaların, bacıların, yetimlərin, əzab çəkənlərin, səbir edənlərin aynasıdır. O, həm də gələcək nəsillərə yol göstərən mənəvi mayakdır.

XI. NƏTİCƏ: MƏRYƏM SURESİNDƏ QADINLIQ VƏ MÜQƏDDƏSLİK BİR-BİRİLƏ QOVUŞUR

Məryəm surəsi qadın mövzusuna yalnız dini yox, insani və ilahi bir baxış təqdim edir. Bu surədə qadın yalnız sevilmir – o, anlaşılır və yüksəldilir.

Əgər bir din bir qadının adına surə verirsə, əgər Allah bir qadını bütöv bir ilahi hekayəyə çevirirsə – demək qadın sadəcə bədən deyil, ruhdur, nurdur, duadır.

Sual sizə:

Sizcə, Məryəm surəsində təqdim olunan qadınlıq anlayışı bu günün qadınına hansı ilahi mesajı verir?

Məryəmin sükutu, səbrlə yaşadığı izzət və təmizliyi sizin qadınlığa baxışınızı necə dəyişdi?

Rəyinizi yazın:

• Düşüncələrinizi bizimlə bölüşün!

• Bu məqalə sizə nə hiss etdirdi?

• Qadınlıq və müqəddəslik haqda sizin düşüncəniz nədir?