Evim... Qapısını hər açdığımda ruhumun da açıldığı yer. Sadəcə divarları olan bir məkan deyil, mənim daxilimdəki sükunətin, qırılan hisslərin, ümidlərlə dolu göz yaşlarının, içdən gələn gülüşlərin, duaların məskəni. Ev — insanın dünyadakı ilk və son limanı. Bu yazıda, ev anlayışının dərinliyinə enəcəyik: maddi məkan olaraq evi deyil, ruhun sığındığı, nəfəs aldığı, özünü tapdığı, bəzən isə itirdiyi yeri araşdıracağıq.
I. Ev nədir? Evin ruhsal mənası
Uşaqkən ev bizim üçün oyuncaq qutusudur, rahatlıq yeridir, ana qucağının davamıdır. Böyüdükcə ev divarları arasında özümüzü kəşf etməyə başlayırıq. Ev — ilk sevincimizin, ilk qorxumuzun, ilk ağlamamızın, ilk gülüşümüzün şahididir. Onun divarları səssiz qalır, amma hər şeyə şahiddir. Evin hər küncü xatirələrlə doludur. Bu baxımdan ev sadəcə fiziki bir obyekt deyil, psixoloji və emosional bir mərkəzdir.
Ev həm də insanın daxili mənzərəsini əks etdirir. Qarışıqlıq varsa evdə, çox vaxt ruhda da qarışıqlıq olur. Sakit, təmiz, işıqlı bir ev – bəzən ürəyimizin aynasıdır. Yəni ev insanın ruh halının əks-sədasıdır.
II. Evin sükunəti – kənar dünyanın səsindən uzaq
Dünyanın hay-küylü xaosundan qayıdıb evə girəndə bir sakitlik çökmürmü içimizə? Sanki dünyadan ayrılıb öz kainatımıza daxil oluruq. Küçədə əsməyən külək evin pəncərəsində pıçıldayır. Səslər azalır, sadəcə ürəyimizin döyüntüsü və evdəki tanış səslər qalır: saatın tıqqıltısı, çaydanın qaynayan suyu, uzaqdan gələn musiqi. Bunlar sanki ruhumuza “sən buradasan, təhlükəsizsən, rahat nəfəs ala bilərsən” deyir.
Bu sükunət bəzən ən gözəl müalicə olur. Psixoloqlar belə deyir ki, insanın ruhunun dincəlməsi üçün onun sabit və təhlükəsiz bir yerə ehtiyacı var. Bu yer isə — evdir. Ev, bir növ insanın ruhunun qalasıdır.
III. Ev və xatirələr – keçmişin izi
Evimdə ən çox sevdiyim şey, xatirələrin pəncərələrdən baxmasıdır. O köhnə masa... üzərində ilk dəfə məktəb tapşırığımı etdiyim yer. O kreslo... nənəmin oturduğu və nağıllar danışdığı məkan. O pərdə... külək əsəndə dalğalanıb xatirələri oyadır. Hər əşya bir dövrü xatırladır, hər bucaq bir duyğunu.
Ev – yaddaşın məskənidir. Biz insanlar unuduruq, amma ev unutmur. Biz dəyişirik, amma ev bizi əvvəlki kimi qarşılayır. Təkcə fiziki deyil, emosional olaraq da bizi qucaqlayır. Ruhumuz yorulanda, evimiz sanki “sən hələ də buradasan” deyir.
IV. Hər kəsin ev anlayışı fərqlidir
Evi olmayan insanlar da var. Amma bu o demək deyil ki, onların ruhunun sığınacağı yoxdur. Bəziləri üçün ev bir dostun qucağıdır, bir kitabın səhifəsidir, bir mahnının notlarıdır. Ev — bir duyğudur əslində. Harda özümüz kimi ola biliriksə, orası evimizdir. Hətta bəzən bir cümlə də ruhun sığınacağına çevrilə bilir.
Sığınacaq dedikdə çox zaman çətinlikdən qaçdığımız yer ağlımıza gəlir. Amma ev həm də özümüzlə üzləşdiyimiz, ən dərin düşüncələrimizə dalıb suallar verdiyimiz yerdir. Bəzən göz yaşı tökdüyümüz, bəzən içdən güldüyümüz, bəzən də səssizcə düşündüyümüz bir guşə...
V. Evdə tək olmaq – qorxu yoxsa hədiyyə?
Bəziləri evdə tək qalmaqdan qorxur. Amma tək qalmaq, ruhun özünü dinləməsi üçün bir fürsətdir. Səssiz evdə insan daxili səsləri daha aydın eşidir. Bu səslər bəzən narahat edir, amma bəzən də yön verir. Tək qalmaq – öz ruhunu tanımaq, öz səsini tapmaq, özünlə dostlaşmaq deməkdir. Və bu dostluğu evdən başqa heç yerdə qura bilmərik.
VI. Ruhu qoruyan evlər – dəyərlərlə dolu məkanlar
Evin ruhu yalnız divarlarında deyil, içində yaşanan dəyərlərdə gizlidir. Əgər evdə sevgi, hörmət, anlayış, dua varsa, o ev müqəddəs bir yerə çevrilir. Evləri müqəddəs edən içində yaşayan insanların ruhudur. Ana duaları, ata məsuliyyəti, uşaqların sevinci, qonaq üçün açılmış qapı... Bütün bunlar evin ruhunu meydana gətirir.
Ruhu qoruyan evlərdə insan özünü tamam hiss edir. Belə evlər insanı daima yeniləyir, qoruyur, irəli aparır.
VII. Mənim evim – ruhumun aynası
Mənim evim mənim dünyamdır. O mənə oxşayır. Mən necə isəm, evim də elədir. Bəzən dağınıq, bəzən düzənli, bəzən rəngarəng, bəzən sadə. Amma həmişə mənim üçün dəyərlidir. Evim mənim daxili aləmimin güzgüsüdür. Onda nə varsa, içimdə də odur.
Bir çoxumuz üçün ev bir fincan qəhvə, bir kitab, bir yorğan və bir musiqi sədasıdır. Bu sadəlik içindəki gözəllik isə ruhumuzu bəsləyir. Evdə rahat nəfəs ala biliriksə, deməli ruhumuz da orada dincəlir.
VIII. Ruhsuz evlər – bəzəkli, amma boş
Təəssüf ki, bəziləri üçün ev sadəcə daş və betondur. Mebel, texnika, pərdələr – hər şey var, amma ruh yoxdur. Bu cür evlərdə insan təkliyini daha çox hiss edir. Parlaq işıqlar altında qaranlıq ruhlar gəzir. Bu cür evlər insanı yeniləməz, əksinə, içini boşaldar. Ən bahalı ev belə, içində sevgi yoxdursa, sığınacaq ola bilməz.
Ev yalnız görünənlə qurulmaz, görünməyənlə də yaşar: səmimi söhbət, gülüş, paylaşım, dua, sakitlik. Əgər bunlar yoxdursa, ev yoxdur – sadəcə bina var.
IX. Evini qorumaq – ruhunu qorumaq
Evini təmiz saxlamaq, bəzəmək, onunla maraqlanmaq – bu yalnız estetik deyil, ruhsal bir ehtiyacdır. Evini sevmək – özünü sevməkdir. Evini qorumaq – ruhunu qorumaqdır. Evini laqeyd buraxan insan, çox vaxt içində də boşluq hiss edir. Ruhumuzu dirçəltmək üçün evimizi dirçəltməliyik. Ona vaxt ayırmaq, səliqə yaratmaq, bir güldan qoymaq, musiqi açmaq, pəncərəni açıb günəşi buraxmaq – bütün bunlar sadə görünür, amma böyük təsir yaradır.
X. Sonda – Evimə dönmək
Hər gün çölə çıxırıq, həyatın tufanına düşürük, bəzən yaralanırıq. Amma günün sonunda evimizə dönürük. Və hər dönüşdə bir az daha rahatlayırıq. Ev bizi qəbul edir, bizə sarılır. Ev, ruhun ən son sığındığı, ən çox ehtiyac duyduğu yerdir. Tək olduğunda sükutla, qonaqlı olduğunda səs-küylə, amma daim varlığı ilə bizi bürüyən bir pənahdır.
Bu yazını oxuyarkən bəlkə də evinizdə bir divara, bir kresloya, bir pəncərəyə başqa gözlə baxacaqsınız. Çünki ev sadəcə məkan deyil, ruhunuzun sığındığı, nəfəs aldığı yerdir.
