I. Giriş: Təhsil təkcə məktəb binası deyil
Təhsil sistemi hər bir ölkənin gələcəyini formalaşdırır. Lakin bu sistem ölkədən ölkəyə fərqlidir: dərs saatları, şagird sayı, müəllimlərin statusu, məktəbin dizaynı, qiymətləndirmə, hətta məktəbli geyimləri belə müxtəlifdir. Bəziləri daha sərbəst, bəziləri isə ciddi qaydalarla işləyir.
Bu məqalədə biz 5 fərqli ölkənin məktəb sisteminə baxacaq, onların oxşar və fərqli cəhətlərini araşdıracağıq. Hər ölkədə bir məktəbdə şagird olsaydıq, günümüz necə keçərdi?
II. Finlandiya: Az dərs, çox azadlıq – və çox uğur
Təhsil modelinin fəlsəfəsi:
Finlandiyada təhsilin məqsədi şagirdi yarışa hazırlamaq yox, xoşbəxt, bacarıqlı və azad düşüncəli bir insan formalaşdırmaqdır.
Dərs saatları:
-
Həftədə cəmi 20-25 saat dərs
-
Gündəlik dərslər 8:30-da başlayır, 14:00-da bitir
-
Hər 45 dəqiqə dərsdən sonra 15 dəqiqə fasilə
Qiymətləndirmə:
-
İlk 6 il ərzində ümumiyyətlə qiymət verilmir
-
Əsas qiymətləndirmə müəllimin müşahidəsi və şagirdin inkişafıdır
-
İmtahan mədəniyyəti yoxdur, sonda bir yekun imtahan var
Müəllimlər:
-
Müəllim olmaq üçün magistr təhsili mütləqdir
-
Cəmiyyət arasında müəllimlərə hörmət çox yüksəkdir
-
Onlara tam pedaqoji azadlıq verilir
Şagirdlər:
-
Ev tapşırıqları çox azdır
-
Psixoloji dəstək sistemləri mövcuddur
-
Məktəbdə yemək pulsuzdur
Məktəb mühiti:
-
Məktəblər kiçik, rahat və evə bənzəyən şəkildə dizayn olunub
-
Stollar sıralı yox, dairəvi şəkildə düzülür
-
Rəqabət yox, əməkdaşlıq ruhu hakimdir
III. Yaponiya: Qaydalar, hörmət və intizam
Təhsil fəlsəfəsi:
Yaponiyada məktəb sadəcə bilik öyrətmək üçün deyil, xarakter tərbiyə etmək üçün bir yerdir. Şagirdlər hörmət, nizam, əxlaq və əməkdaşlıq ruhunda böyüdülür.
Dərs saatları:
-
Dərslər səhər 8:00-da başlayır, 15:00-da bitir
-
Əksər şagirdlər dərsdən sonra da klublarda iştirak edir
-
Hətta şənbə günləri də məktəb ola bilər
Qaydalar:
-
Məktəbli forması məcburidir
-
Saç düzümü, ayaqqabı, çanta – hər şeyə standart var
-
Tələb olunan davranış normaları yazılı və ciddi şəkildə izlənir
Müəllimlər:
-
Müəllimlər çox zəhmətkeşdir, gecə saatlarına qədər məktəbdə qala bilirlər
-
Onlar şagirdlərin həyatının hər tərəfinə nəzarət edirlər – sosial münasibətlər, əxlaq, vaxtında gəlmək və s.
Təmizlik:
-
Məktəbdə təmizliyi şagirdlər özləri edir – sinif, dəhliz, hətta ayaqyolunu da
İmtahan və rəqabət:
-
Yüksək təzyiqli sistemdir
-
Yapon şagirdləri test imtahanlarına ciddi şəkildə hazırlaşır
-
Universitetə qəbul çox rəqabətlidir
IV. Fransa: Fəlsəfə, mədəniyyət və ciddi dərs yükü
Təhsil sistemi:
Fransada məktəblər daha klassik quruluşa sahibdir. Əsas məqsəd analitik düşünmə və vətəndaşlıq şüuru formalaşdırmaqdır.
Dərs saatları:
-
Dərslər səhər 8:00-dan 16:00-a qədərdir
-
Amma çərşənbə günləri yarımgün, şənbə günləri isə dərs yoxdur
-
Yemək fasiləsi 1,5-2 saat davam edir – yemək ciddi mədəni hadisədir
Dərslər:
-
Riyaziyyat, tarix və fəlsəfə əsas dərslər sırasındadır
-
Ədəbi tənqid, yazı bacarığı və ictimai elmlər ön plandadır
Qiymətləndirmə:
-
20 ballıq sistem tətbiq olunur
-
Müəllimlər rəsmi və tənqidi yanaşırlar
Müəllimlər:
-
Akademik bilikləri yüksəkdir
-
Nizam-intizam və dərsə hazırlıq çox önəmlidir
V. Braziliya: Sosial fərqliliklər və əyləncəli yanaşma
Təhsil sistemi:
Braziliyada təhsil həm ictimai (dövlət), həm də özəl məktəblər vasitəsilə verilir. Lakin keyfiyyət baxımından bu iki sistem arasında böyük fərq var.
Dərs saatları:
-
Dövlət məktəblərində dərslər gündə cəmi 4 saat ola bilər
-
Özəl məktəblərdə tam gün sisteminə rast gəlinir
Sosial problemlər:
-
Dövlət məktəbləri daha çox sıxlıq, qaynaq çatışmazlığı və təhlükəsizlik problemi yaşayır
-
Özəl məktəblərdə isə texnologiya və müasir metodlar istifadə olunur
Müasir yanaşmalar:
-
Müəllimlər dərsə əyləncəli üsullarla yanaşmağa çalışır
-
Təsviri sənət, musiqi və teatr məktəblərdə mühüm yer tutur
VI. Cənubi Koreya: Texnologiya və intizamın birləşməsi
Təhsil fəlsəfəsi:
Cənubi Koreyada təhsil sistemi rəqabətə əsaslanır. Valideynlər təhsili uğurun əsas yolu kimi görür və uşaqlardan yüksək nəticələr gözləyirlər.
Tədris saatları:
-
Məktəb dərsləri 8:00-dan 16:00-a qədərdir
-
Axşam isə çoxları xüsusi kurslara (hagwon) gedir
-
Uşaqlar gündə 12 saata qədər oxuya bilər
Rəqəmsal texnologiya:
-
Sinif otaqları rəqəmsallaşmışdır
-
Onlayn testlər, virtual dərslər və süni intellekt əsaslı qiymətləndirmə istifadə olunur
İmtahanlar:
-
Kolec imtahanı (CSAT) ölkə üzrə həyati əhəmiyyət daşıyır
-
Bu gün ölkədə sükunət elan olunur, təyyarələr belə ləngiyir
Müəllimlər və şagirdlər:
-
Şagirdlər çox sıx qrafiklə yaşayır
-
Müəllimlər tələbkardır, amma texnologiya və metodika cəhətdən güclüdür
-
Psixoloji təzyiq halları da çoxdur
VII. Nəticə: Məktəblər fərqlidir, amma məqsəd eynidir
Hər ölkənin məktəbi fərqli görünür. Bəziləri az dərs deyir, bəziləri isə daha çox. Amma bütün sistemlərin ortaq bir məqsədi var: daha yaxşı insan formalaşdırmaq. Yanaşmalar fərqlidir, amma qayə oxşardır.
Sual və Rəy:
-
Siz hansı ölkənin məktəb modelini daha yaxın hiss etdiniz?
-
Azərbaycanda təhsil sistemində hansı dəyişikliklər görmək istərdiniz?
-
Fikirlərinizi bizimlə bölüşün!