Hipotireoz – Bədənin Yavaşlayan Səssiz Ritmi

I. GİRİŞ: Yorğun bədən, susqun hormonlar

Siz də son vaxtlar səbəbsiz yorğunluq, çəki artımı, yuxusuzluq və ya soyuğa qarşı həssaslıq hiss edirsinizmi? Bəlkə saçlarınız tökülür, dəriniz quruyur, ruh halınız eniş-çıxışlar göstərir? Bunların hamısı bir orqanın – qalxanabənzər vəzin yavaşlamasının əlaməti ola bilər. Bu vəziyyətə tibbdə hipotireoz (və ya hipotiodizm) deyilir.

Bu məqalədə bu səssiz, lakin yayğın xəstəliyin dərinliklərinə enəcək, onu yaradan səbəbləri, simptomlarını, analiz yollarını və yaşama təsirini addım-addım izah edəcəyik.

II. HİPOTİREOZ NƏDİR?

Hipotireoz – qalxanabənzər vəzin kifayət qədər tiroid hormonları (T3 və T4) istehsal etməməsi nəticəsində bədənin maddələr mübadiləsinin yavaşlamasıdır.

Tiroid hormonları:

• Enerji səviyyəmizi tənzimləyir

• Yuxu və əhval-ruhiyyəmizi idarə edir

• Bədən temperaturuna nəzarət edir

• Ürək döyüntüsünü və həzmi tənzimləyir

Qısacası, tiroid hormonları həyatımızın ritmini müəyyən edir. Bu ritm zəiflədikcə, bədən də “yavaşlayır”.

III. HİPOTİREOZUN ƏLAMƏTLƏRİ – BƏDƏNİN SÜKUTU

Hipotireoz çox zaman tədricən başlayır və insanlar əlamətləri yaşlanma və ya streslə əlaqələndirib ciddiyə almır. Ən geniş yayılmış simptomlar:

1. Fiziki simptomlar:

• Yorğunluq, halsızlıq

• Soyuğa qarşı həssaslıq

• Quru dəri, saç tökülməsi

• Çəki artımı

• Ürək döyüntüsündə yavaşlama

• Qəbizlik

• Əzələ və oynaq ağrıları

• Səsin batması

• Qalxanabənzər vəzin böyüməsi (zob)

2. Psixoloji simptomlar:

• Depressiya

• Konsentrasiya pozuntusu

• Yaddaş zəifliyi (“beyin dumanı”)

• Həvəssizlik

3. Qadınlarda hormonal təsirlər:

• Aybaşı dövrlərinin pozulması

• Sonsuzluq problemi

• Süd vəzlərində şişkinlik hissi

IV. HİPOTİREOZUN SƏBƏBLƏRİ

1. Autoimmun xəstəliklər – Hashimoto tireoiditi

Ən çox yayılmış səbəb bədənin öz tiroid hüceyrələrinə hücum etməsidir.

2. Cərrahi müdaxilələr

Tiroid vəzinin çıxarılması və ya zədələnməsi nəticəsində hormon istehsalı dayanır.

3. Radioterapiya və yod müalicəsi

Boyun nahiyəsində keçirilmiş şüa terapiyası tiroid hüceyrələrinə zərər verə bilər.

4. Yod çatışmazlığı və ya artıqlığı

Yod, tiroid hormonlarının əsas komponentidir. Həm azlığı, həm çoxluğu hipotireoza səbəb ola bilər.

5. Doğuşdan gəlmə (kongenital)

Uşaqlarda tiroid vəzinin olmaması və ya anadangəlmə zəifliyi

V. DİAQNOSTİKA – BƏDƏNİ DİNLƏMƏYİN ELMİ YOLU

1. Qan analizləri

• TSH (tiroid stimullaşdırıcı hormon): yüksəlmiş olur

• T3 və T4 hormonları: aşağı olur

• Anti-TPO: Hashimoto üçün vacib göstəricidir

2. USM müayinəsi

Tiroidin ölçüsü, quruluşu, düyünlərin olub-olmaması

3. Biopsiya

Şübhəli düyün və ya xərçəng ehtimalı olduqda tətbiq edilir

VI. MÜALİCƏ YOLLARI – HORMON TARAZLIĞININ BƏRPA EDİLMƏSİ

1. Dərman müalicəsi

Ən çox istifadə edilən dərman: Levotiroksin (Euthyrox, L-Thyroxin və s.)

• Doza fərdi olaraq həkim tərəfindən təyin edilir

• Hər səhər acqarına qəbul olunur

• Qan analizləri ilə dozanın tənzimlənməsi vacibdir

2. Pəhriz və qidalanma

• Yodlu qidalar (dəniz məhsulları, yumurta, süd)

• Selen və sink (qoz, badam, toxum)

• Qlüten azaldılması (Hashimoto olanlarda)

3. Həyat tərzi

• Yuxu keyfiyyətini artırmaq

• Stressin azaldılması

• Müntəzəm fiziki fəaliyyət

VII. HİPOTİREOZ VƏ HƏYAT KEYFİYYƏTİ

Hipotireoz uzunmüddətli və nəzarət olunmadıqda ciddi fəsadlara səbəb ola bilər:

• Kardioloji problemlər: yüksək xolesterin, ürək ritm pozuntuları

• Depressiya və narahatlıq pozuntuları

• Sonsuzluq və hamiləlikdə risklər

• Miksödem – həyati təhlükə yaradan ağırlaşma

VIII. PSİXOLOJİ TƏSİRİ – SƏSSİZ GÖRÜNƏN DAXİLİ FIRTINA

Bir çox xəstədə hipotireoz:

• Özünəinamın azalması

• “Yorğun qadın sindromu”

• Sosial əlaqələrdən uzaqlaşma

• “İçimdəki bir şey məni yavaşladır” hissi ilə müşahidə olunur

Bu səbəbdən psixoloji dəstək, psixoterapiya və özünü tanıma bu xəstəliklə mübarizədə böyük rol oynayır.

IX. NƏ ZAMAN HƏKİMƏ MÜRACİƏT ETMƏLİSİNİZ?

• Səbəbsiz yorğunluq

• Ani çəki artımı

• Aybaşı pozuntusu

• Saç tökülməsi

• Soyuğa qarşı həssaslıq

Bu əlamətlərin bir neçəsi varsa, TSH və T4 analizləri vermək məsləhətdir.

X. SONA DOĞRU: BƏDƏNİN RİTMİNİ GERİ QAZANMAQ

Hipotireoz – həyat boyu nəzarətdə saxlanmalı olan, lakin düzgün müalicə və həyat tərzi ilə tam normal həyat yaşanabilən bir vəziyyətdir.

Bədən susmur, sadəcə yavaşlayır. Biz onu dinləməli və cavab verməyi öyrənməliyik.

SUALIMIZ VAR: SİZ BU ƏLAMƏTLƏRİ YAŞAMISINIZMI?

• Yorğunluğunuzu sıradan qəbul edib keçmisinizmi?

• Heç tiroid analizləriniz yoxlanılıb?

• Əgər bu yazı sizə faydalı oldu, zəhmət olmasa rəy bildirin .