Ən Ağıllı Heyvanlar – Təbiətin Gizli Dahisi Kimdir?

Giriş

İnsan zəkası tarix boyu inkişafın və texnologiyanın mühərriki olub. Lakin yalnız insan deyil, təbiətdəki digər canlılar da düşünmək, qərar vermək, adaptasiya olmaq və sosial münasibətlər qurmaq qabiliyyətinə malikdir. Əgər diqqətlə baxsaq, bəzi heyvanların davranışlarında ağıl, planlama, hətta empatiya əlamətləri müşahidə olunur.

Bu məqalədə təbiətin ən ağıllı canlılarını tanıyacaq, onların davranışlarına və üstün xüsusiyyətlərinə nəzər salacağıq. Bəs görəsən, təbiətin əsl dahisi kimdir?

1. Şimpanzelər – Bizə ən yaxın ağıllı varlıq

Şimpanzelər insanla genetik oxşarlığı 98,7% olan primatlardır. Onlar yalnız imitasiya etmirlər, məsələləri düşünərək həll edə bilir, alətlərdən istifadə edir, plan qururlar.

Məşhur fakt:
Şimpanzelər təbiətdə termitləri tutmaq üçün çubuqdan istifadə edir, bu da onların alət hazırlayıb istifadə etmə bacarığını göstərir. Bəziləri daşla qoz sındırır, yarpaqdan "süngər" düzəldərək su içirlər.

Bacarıqları:

• Problem həll etmə

• Sosial iyerarxiya

• Alət hazırlama və istifadə

• Empatiya və planlama

2. Delfİnlər – Dənizlərin müdrik varlıqları

Delfİnlər yalnız suda üzən canlılar deyil, emosional zəka və sosial struktur baxımından bəlkə də ən güclü heyvanlardandır. Onların beyin-kütlə nisbəti insana yaxındır və özlərini güzgüdə tanıya bilirlər.

Müşahidə edilmişdir:

• Delfİnlər xəsarət almış dostlarını sudan çıxmağa qoymur, qoruyur

• Balıq ovlamaq üçün süngər parçalarını alət kimi istifadə edir

• Səs dalğaları ilə bir-birilə ünsiyyət qurur və kodlaşdırılmış siqnallarla informasiya ötürürlər

Əsas üstünlüklər:

• Yaddaş və tanıma

• Emosional empatiya

• Alət istifadəsi

• Oyun və əməkdaşlıq

3. Qarğalar – Təbiətin professorları

Qarğalar – xüsusilə Yeni Kaledoniya qarğası – problemləri çoxmərhələli düşünməklə həll edə bilirlər. Onlar alət düzəldə, istifadə edə, hətta digər qarğaların nə fikirləşdiyini təxmin edə bilirlər.

Təcrübə:
Bir qarğa qida almaq üçün əvvəlcə çubuqla ipi çəkir, sonra başqa bir çubuqla yeməyi çıxarır – bu, mərhələli düşüncədir.

Zəkalı cəhətlər:

• Plan qurmaq

• Səbəb-nəticə əlaqəsini anlama

• Yaradıcılıq və yaddaş

4. Fillər – Yaddaş və emosiyaların zirvəsi

“Fil heç nəyi unutmur” deyimi boşuna deyil. Fillər:

• İllər sonra belə bir-birini tanıyır

• Su mənbələrini yadda saxlayır

• Ölən fil yaxınlarının sümüklərinə hörmətlə yanaşır

• Alət istifadə edir (məsələn, quyruq qovmaq üçün çubuq)

Onlarda müşahidə olunan:

• Güclü sosial bağlar

• Yaddaş və istiqamət seçimi

• Qəmginlik və yas hissi

5. Ahtapotlar – Səssiz sualtı dahilər

Ahtapotlar — qısa ömür sürsələr də — labirintdən çıxmaq, şüşə qabın qapağını açmaq, rəng dəyişərək gizlənmək kimi xüsusiyyətlərə sahibdir. Hətta alət kimi kokos qabı istifadə edən növlər var.

Ahtapotun zəkası:

• Müşahidə və təkrarlama

• Gözlənilməz hallarda adaptasiya

• Qısa və uzunmüddətli hafizə

6. Köpəklər – Sədaqət və sosial zəkanın simvolu

Min illərdir insanla yaşayan köpəklər təkcə əmrlərə tabe olmaqla deyil, duyğuları anlama, ifadələrə reaksiya vermək, hətta təhlükəyə qarşı qabaqlayıcı davranışla tanınır.

Ən zəkalı növlər:

• Border kolli

• Alman avçarkası

• Labrador

• Pudel

Köpəklər bir çox təcrübədə 300+ söz yaddaşına sahib çıxmış, əşyaları adları ilə ayırd edə bilmişdir.

7. Orangutanlar – Təklikdə düşünən beyin

Orangutanlar digər primatlardan fərqli olaraq daha çox yalnız yaşayır, lakin bu, onların zəkasını zəiflətmir. Onlar:

• Alət düzəldir (məsələn, yarpaqdan çətir)

• Ətrafı müşahidə edərək öyrənir

• Təcrübədən nəticə çıxarır

8. Donuzlar – Gözlənilməyən dahi

Donuzlar çox vaxt təmizliyə laqeyd canlı kimi tanınsalar da, onlar:

• Tapşırıqları yadda saxlayır

• Güzgü vasitəsilə obyektin yerini təyin edir

• Kompüter interfeysi ilə seçim etməyi bacarır

Onlar məntiqi ardıcıllığı başa düşür, vəzifəyə uyğun davranış seçirlər.

9. Bal arıları – Kollektiv zəkanın təcəssümü

Bal arıları:

• Heksagonal hüceyrə düzəldir

• Feromonla ünsiyyət qurur

• Gecə-gündüz ritmini və istiqaməti təyin edir

• Əmək bölgüsü və sabit təşkilatla işləyir

Arılar milyonlarla fərdi zəkanın birləşib nəhəng bir beyin kimi işlədiyi sistemin sübutudur.

10. Kapuçin meymunları – Maraqlı və yaradıcı

Bu meymunlar:

• Daşla qoz sındırır

• Obyektləri yoxlayaraq qərar verir

• Sosial münasibətləri oxuya bilir

Sosial öyrənmə və davranışın adaptasiyası baxımından çox yüksək nəticə göstərirlər.

Ən Ağıllı Kimdir?

Ağıllı olmaq – hərəkət etmək, uyğunlaşmaq, sosiallaşmaq, öyrənmək və problemləri həll etmək bacarığıdır. Bu meyarlara görə:

Nəticə

Təbiətdə hər canlının öz ağılı var. İnsan beyninin funksionallığı kimi, heyvan zəkası da müxtəlif formadadır – bəziləri sosial, bəziləri texniki, bəziləri isə duyğu əsaslıdır. Ən ağıllı canlı seçimi, bu meyarlara əsasən dəyişə bilər.

Bəlkə də təbiətin ən böyük dahisi – birgə yaşamaq bacarığına malik olan heyvandır.

Oxucu üçün sual və rəy

Sizcə ən ağıllı heyvan hansıdır?
Heyvanların zəkası sizi nə vaxtsa heyrətləndirmişdimi?
Rəyinizi bizimlə bölüşün – SHEFEQ.COM sizin fikrinizə dəyər verir.