Xərclərinizi azaldın və aözünə inamınızı artırın: Öz dəyərinizi bərpa etməyin 6 yolu

Dəyər — “layiq olan bir şeyin tutulması və qorunması” kimi izah olunur. Biz mal, bacarıq və xüsusilə insanlarda dəyər axtarırıq.
Ancaq dəyər verməli olduğumuz ən vacib varlıq özümüzük.

Doktor Kristin Neff-in fikrincə, müasir cəmiyyətin əsas problemi insanın öz dəyərini ölçmə formasındadır. Biz doğuşdan malik olduğumuz daxili dəyərə diqqət yetirmək əvəzinə, özümüzü başqaları ilə müqayisə etməyə meylliyik.
Neff deyir: “Rəqabətçi mədəniyyət bizə özümüzü yaxşı hiss etmək üçün xüsusi və orta səviyyədən yüksək olmağımız lazım olduğunu öyrədir, amma hamımız eyni anda orta səviyyədən yüksək ola bilmərik.”

Əslində insan öz dəyərini qiymətləndirərkən yalnız özünü nəzərə almalıdır. Özünüzə ən yüksək dəyərə layiq biri kimi yanaşmaq — uğurun ilk şərtidir. Əgər özünüzü dəyərsiz hesab edirsinizsə, düşüncələriniz və qərarlarınız da bu inamsızlıqla formalaşacaq.
Özünüz olmağı və bununla fəxr etməyi öyrənin — çünki özünə inam insan dəyərinin əsas sütunudur.

1. Özünüzü dəyərsizləşdirmək – peşəkar itkidir

Liderlər adətən özlərini yüksək qiymətləndirən insanlardır. Əks halda onlar lider olmazdılar.
Harvard Business Review üçün yazısında məşhur rəhbərlik mütəxəssisi Marshall Goldsmith qeyd edir ki, o, özünə inam problemi yaşayan CEO-larla çox nadir hallarda rastlaşıb. O, həm iş dünyasında, həm də şəxsi həyatda inam yaratmaq üçün 5 əsas tövsiyə verir:

1. Mükəmməllik deyil, düzgün qərar və nəticəyə fokuslan.

2. Uğursuzluğu həyatın təbii hissəsi kimi qəbul et. Ən çox uğursuz olanlar çox vaxt ən uğurlu insanlara çevrilir.

3. Öz qərarlarına etibar et və onları davamlı şəkildə təhlil etmə.

4. Qorxduğun zaman da cəsarətli ol — çünki başqalarına nümunə olacaqsan.

5. Sevdiyin işi gör. Həyat qısadır və səni bədbəxt edən işlər üçün deyil.

Bu qaydalar Fortune 500 şirkətindən tutmuş kiçik müəssisələrə qədər hər kəs üçün keçərlidir. Öz bacarığına inanmadığın təqdirdə, uğur da səni seçməyəcək.

2. Öz dəyərini az qiymətləndirmək – maddi itkidir

Peşəkar bacarıqlar təkcə qazancınızı müəyyənləşdirmir.
İqtisadi Psixologiya Jurnalının araşdırmasına görə, özünə hörmət insanın qazanc səviyyəsinə birbaşa təsir göstərir. Müəllif Francesco Drago qeyd edir ki:

“Özünə hörmət – fərdin bacarıqlarına inamıdır. Bu inam nə qədər yüksəkdirsə, insan bir o qədər çox səy göstərir və nəticədə qazancı artır.”

Əgər özünüzü dəyərsiz hiss edirsinizsə, maaş artımı istəməkdən çəkinəcək, daha yüksək vəzifələrə iddia etməyəcək və nəticədə real potensialınızdan geri qalacaqsınız.
Qənaətcil şirkətlər sizə “layiq olduğunuz qədər” maaş verməyəcək – siz istəməsəniz.
Özünüzə inam qazandıqda isə istəməkdən qorxmayacaq, dəyərinizi müdafiə edəcəksiniz.

3. Özünüzü dəyərsizləşdirmək – şəxsi münasibətlərdə itkidir

Aşağı özünə hörmət təkcə karyerada deyil, şəxsi münasibətlərdə də dağıdıcı təsir göstərir.
Psixoloq Suzanne Phillips yazır:

“Özünə hörmət yalnız insanın özünü necə gördüyünü deyil, həm də tərəfdaşın və münasibətin uzunömürlülüyünə inamını müəyyənləşdirir.”

Özünü aşağı dəyərləndirən insanlar daim qarşı tərəfdən təsdiq axtarır, bu isə etimadsızlığa gətirib çıxarır. Münasibətlərdə bu, gərginlik və emosional məsafə yaradır.
Özünə inamı artırmaq təkcə işdə deyil, sevgi və etimad münasibətlərində də balansı qorumağın əsas yoludur.

4. Öz dəyərini görməməzlik – zehni sağlamlığa zərbədir

Aşağı özünə dəyər depressiya, narahatlıq, asılılıq və qeyri-adekvatlıq hisslərini gücləndirir.
Məşhur psixoloq Dorothy Rowe yazırdı:

“Depressiya — həm məhbus, həm də keşikçi olduğun bir həbsxanadır.”

Bu səbəbdən psixoterapiyada Bilişsel-Davranış Terapiyası (CBT) xüsusi yer tutur. CBT, düşüncələr, hisslər və davranışlar arasındakı əlaqəni öyrənməyə və özünə inamı tədricən bərpa etməyə kömək edir.
Bir çox həkimlər antidepresantlardan öncə CBT məsləhət görürlər, çünki özünə inamın bərpası şəfanın başlanğıcıdır.

5. Özünüzü dəyərsizləşdirmək – fiziki sağlamlığa təsir edir

Aşağı özünə inam bədənə də təsir göstərir.
Depressiya və narahatlıq nəticəsində yaranan özünə qayğısızlıq, düzgün qidalanmama, hərəkətsizlik, yuxu pozğunluğu və xroniki yorğunluğa səbəb olur.
Araşdırmalar göstərir ki, zehni zəiflik uzunmüddətli dövrdə fiziki ağrılar, o cümlədən əzələ və oynaq ağrıları, mədə-bağırsaq problemləri ilə də əlaqəlidir.
Özünüzə inam qurmaq təkcə ruh halınızı deyil, bədən sağlamlığınızı da bərpa edir.

6. Özünüzü dəyərsizləşdirmək – emosional balansı pozur

Ən çox arzuladığımız şey xoşbəxtlikdir. Lakin öz dəyərini anlamayan insan üçün bu hiss əlçatmaz görünür.
Əgər özünüzü “layiq deyiləm” düşüncəsinə inandırsanız, həyatınızda sevinc və məmnuniyyət azalacaq.
Özünüzü bağışlamağı, buraxmağı və yenidən başlamağı öyrənin.
Əgər dəstəyə ehtiyac varsa, CBT seansları və ya şəxsi inkişaf proqramları özünə inamın bərpası üçün əla başlanğıcdır.

Stedman Graham-dan çevrilmə üçün 5 tövsiyə

Tarixdə heç vaxt insanlar bu qədər öz həyatlarını idarə etmək imkanına malik olmamışdılar.
Bu gün biz “insan islahatı dövrü”nün astanasındayıq. Qlobal qeyri-sabitlik dövründə daxildən dəyişmək və yenidən qurulmaq bəşəriyyət üçün ən böyük fürsətdir.

Graham deyir:

“Sahibkarlıq yalnız maliyyə müstəqilliyinə deyil, həm də cəmiyyətin inkişafına aparır. Əgər özümüzü tanımasaq, başqaları bizi müəyyənləşdirəcək.”

Çevrilmə üçün 5 əsas addım:

1. Əməliyyat platformanı işə sal. Çevik və uyğunlaşa bilən ol, uğura mane olan vərdişləri dəyiş.

2. Dəyişiklikdən qorxma. Rahat zonanı tərk etmədən inkişaf mümkün deyil.

3. İstedadlarını inkişaf etdir. Daim öyrən və bacarıqlarını yenilə.

4. Çevik ol və tez hərəkət et. Mövcud bacarığını bazar tələbinə uyğunlaşdır.

5. Uğursuzluqdan öyrən. Hər uğursuzluq — bir təcrübədir. Qalxmağı bacarmaq, dəyişimin əsas sınağıdır.

Nəticə

Öz dəyərini tanımaq — azadlığın başlanğıcıdır.
Kimliyini və güclü tərəflərini tanıyan insan üçün dünya məhdud deyil.
İstənilən dəyişiklik özünü anlamaqdan başlayır.
Çünki özünü tanımaq — həyatını idarə etməyin ən yüksək formasıdır.