GİRİŞ
Valideyn olaraq şuşedeki etiketlərə baxdıqda çox vaxt anlamadığımız təsirlərə sahib olan kimyəvi adlarla qarşılaşırıq. "Təbii tərkib", "hipoallergen", "həssas dəri üçün" kimi marketinq ifadələrinin arxasında hansı maddələr dayanır? Bu yazıda uşaq şampunlarında istifadə olunan kimyəvi maddələri, onların təsirlərini, və alternativləri elmi və praktik aspektlərdən qiymətləndirəcəyik.
I. UŞAQ DƏRİSİ VƏ MÜQAVİMƏTSİZLİK
-
Uşaqların dərisi daha nazikdir və lipid baryeri az olduğuna görə kimyəvi maddələri daha asan sorur.
-
Gözə yaxın istifadə olunan şampunlar bəzən göz yaşarma sistemini poza bilir.
-
Doğumdan sonra ilk 6 ayda zərərli tərkiblərə məruz qalmaq immun sistemə uzunmüdətli təsir göstərir.
II. EN ÇOX RAST GƏLİNƏN KİMYƏVİ MADDƏLƏR
1. Sodium Lauryl Sulfate (SLS) və Sodium Laureth Sulfate (SLES)
-
Köpükləndirici maddədir
-
Dəri və göz qızartıları, quruluq və qıcıqlanma yaradır
-
Göz ətrafına dəyəndə kornea zədəsi ehtimalı artır
2. Parabenlər (methyl-, propyl-, butylparaben)
-
Konservant kimi istifadə olunur
-
Hormonal sistemə təsir etdiyi üçün bir çox ölkədə uşaq məhsullarında qadağan edilib
-
Estrogeni yamsıladığına dair araşdırmalar var
3. Formaldehid və ya formaldehid azad edən maddələr
-
Məhsulun raf ömrünü uzatmaq üçün istifadə olunur (DMDM Hydantoin, Quaternium-15)
-
Qansırma, dəri yanması, tənəffüs yolları qıcıqlanması
-
Formaldehid BMT tərəfindən potensial kanserogen elan edilib
4. Ftalatlar (phthalates)
-
Aroma saxlayan və yumşaq tekstura verən kimyəvilərdir
-
Sperm keyfiyyətində azalma, endokrin sistem pozuntusu
-
Bəzən "fragrance" (ətir) etiketi altında gizlədilir
5. Ətir (Fragrance / Parfum)
-
Təbii olub-olmaması qeyri-məlum olur
-
3000-dən çox ətir komponenti çox vaxt açıqlanmır
-
Allergik reaksiyaların ən çox rast gəlindiyi kateqoriyadadır
III. RİSKLƏRİ NƏDİR?
-
Allergik reaksiyalar: qızartı, qaşıntı, dəri soyulması
-
Tənəffüs yolları problemi: inhalyasiya olunan qoxular bronxit, astma təhriki verə bilir
-
Hormonal balans pozuntusu: erkən yetkinlik, tiroid problemləri
-
Göz zədələri: uzunmüdətli istifadədə kornea quruluğu
-
Sinir sisteminə təsir: bəzi konservantlar nevroloji inkişafı ləngidə bilir
IV. ALTERNATİVLƏR VƏ SERTİFİKATLAR
-
Etiket oxuma və detoks siyahılarından istifadə (EWG, Yuka, Think Dirty)
-
SLS-, paraben-, ftalat-, ətirsiz şampunlar
-
Bitki tərkibli, sabun əsaslı şampunlar (kalendula, lavanda, aloe vera)
-
Sertifikatlar: COSMOS, ECOCERT, USDA ORGANIC, OEKO-TEX kosmetik testi
V. VALİDEYNLƏR ÜÇÜN TƏLİMLƏR
-
"Az, amma təmiz" prinsipi
-
Şampun istifadəsi: həftədə 2-3 dəfə kifayətdir
-
Gözə dəyən təqdirdə təbii göz yuyucularından istifadə
-
2 yaşdan aşağı çox aromatik tərkiblərdən uzaq durmaq
NƏTİCƏ
Uşaq şampunları sadəcə təmizləmə vasitəsi deyil, onlar bədənə, hormonlara və sinir sisteminə uzunmüdətli təsir göstərə bilər. Valideynlər olaraq uşaqlarımızı qorumaq üçün ilk addım – etiket oxumaq və təbii tərkiblərə üstünlük verməkdir.
SUAL OXUCUYA:
Siz uşağınız üçün şampun secərkən nəyə diqqət edirsiniz? Hansı maddələrdən qaçınırsınız?
RƏY BÖLMƏSİ:
Shefeq.com oxucuları: Seçimlərinizi bizimlə bölüşün, digər valideynlərə ilham olun!