PEYGƏMBƏRİN SƏSSİZLİYİ – SÖZSÜZ HİKMƏT

Giriş: Səssizliyin danışdığı bir dövr

Peyğəmbərlərin əsas vəzifəsi danışmaq, bildirmək, xəbərdarlıq etmək və yol göstərməkdir. Amma İslam Peyğəmbəri Həzrət Məhəmməd (s.ə.s) həm də səssizliyi ilə danışan bir rəhbər idi. Onun susduğu anlar, söylədiyi sözlər qədər dərin məna daşıyırdı. O, bəzən susaraq daha çox şey öyrədirdi. Bu məqalə Peyğəmbərin səssizliyinin hikmətini, ruhani gücünü və təlim metodunu açır.

1. Səssizlik nədir və niyə güclüdür?

Səssizlik, çox zaman sükut kimi qəbul olunur. Amma əsl səssizlik – ruhi səssizlikdir, yəni düşüncənin, eqonun, tələskənliyin susması. Bu zaman sözlərdən daha aydın bir mesaj doğulur.

Peyğəmbərin səssizliyi:

• Təfəkkürdür.

• Tərbiyə metodudur.

• Hisslərin və mənanın ifadəsidir.

• Reaksiyanın deyil, anlayışın təzahürüdür.

2. Quranda Səssizlik və Susmaq

Qurani-Kərimdə səssizlik bir çox hallarda hikmət əlaməti kimi təqdim olunur. Allah, Hz. Zəkəriyyəyə "üç gün insanlarla danışmamaq" vəzifəsi verir (Ali-İmran 41). Bu, səssizlikdə mənəvi dərinlik axtarışını göstərir.

Peyğəmbər Məhəmməd (s.ə.s) də bu ilahi ənənənin daşıyıcısı idi.

3. Peyğəmbərin Səssizliyinin Növləri

a. Təsdiqləyici səssizlik

Bəzən sahabələr sual verər, Peyğəmbər cavab verməzdi. Bu, ya təqdir, ya da daha dərin düşünməyə dəvət idi.

b. Tədbir səssizliyi

Əshabə arasında münaqişə doğura biləcək məsələlərdə susar, vaxtı gəldikdə danışardı.

c. Daxili dua səssizliyi

Tənhalığa çəkilib dua və zikr halında səssizliyə qərq olduğu anlar vardı. Bu səssizlik, kainatla və Yaradanla qopmayan bir dialoqun hissəsi idi.

d. Təəssüf və kədər səssizliyi

Bəzi hallarda, məsələn, Uhudda şəhidlərə baxarkən və ya Məkkənin fətihində düşmənlərini bağışlayarkən səssiz qalmaqla dərin mərhəmət hissini ifadə edirdi.

4. Peyğəmbərin Səssizliyi və Tərbiyə Metodu

Onun tərbiyə metodunda səssizlik – insanın öz içində cavab tapmasına imkan vermək idi. Məsələn:

• Ənəs ibn Malik deyir: “Mən onun susqun baxışı ilə öz səhvimi anlayardım.”

• O, əsəbiləşmək əvəzinə susmağı, üz çevirməyi, baxışla xəbərdarlıq etməyi seçərdi.

5. Səssizliyin gücü: Psixoloji baxımdan

Modern psixologiyada da səssizlik emosional zəkanın bir göstəricisidir. Səssiz qalmaq:

• Düşünməyə zaman verir.

• Empatiyanı artırır.

• Qarşı tərəfin reaksiyasını daha obyektiv dəyərləndirməyə kömək edir.

Peyğəmbər (s.ə.s) bu prinsipi təbii şəkildə tətbiq edirdi.

6. Səssizliyin sosial təsiri: Cəmiyyətə mesaj

Peyğəmbər bəzən düşmənlərinə susaraq cavab verirdi.

• Taifdə daşlandı, amma Allahdan intiqam deyil, bağışlanma dilədi – səssiz dua ilə.

• Məkkənin fəthi zamanı qılıncla deyil, səssiz mərhəmətlə zəfər çaldı.

• Qəzəblə deyil, səssizliklə qalib gəldi.

7. Sözsüzlükdəki hikmət – Hadisələrdən nümunələr

a. Peyğəmbər və Abdullah ibn Ümm-Məktum

Kor sahabə gəldikdə Peyğəmbər bir anda üzünü çevirmişdi. Bu hadisəyə görə Allah onu xəbərdar etdi (Abasa surəsi). Bu səssizlikdən sonra Peyğəmbər həmin sahabəyə xüsusi dəyər verdi.

b. Hudeybiyə Sülhü

Sülh müqaviləsində müsəlmanlar haqsız görünəcək şərtlərlə razılaşdılar. Amma Peyğəmbər danışmaq əvəzinə səssiz təslimiyyətlə razılaşdı – və nəticədə İslamın yayılması üçün böyük yol açıldı.

8. Səssizlik və qadınlarla münasibət

Peyğəmbər ailə içində çox danışan deyil, çox dinləyən idi. Həzrət Aişə rəvayət edir ki, “O, mən danışanda kəsib sözümü bitirməzdi. Gözləri ilə dinləyərdi.”

Bu, müasir dünyada aktiv dinləmə və hörmət nümunəsidir.

9. Səssizliyin sufi yozumu

Sufi dünyagörüşündə səssizlik – “sükut” – mənəviyyatın əsas mərhələsidir.

• "Səssizliklə danışanlar" ifadəsi bu məktəbdə məhz Peyğəmbərin yolu ilə bağlanır.

• Mövlana yazır: “Söz bəzən səni Allahdan uzaqlaşdırar. Səssizlik isə yaxınlaşdırar.”

• Peyğəmbər bu yaxınlığı “səssiz təfəkkür” ilə qazanardı.

10. Təbiət və səssizlik – Peyğəmbər harada susardı?

• Hira dağında səssiz ibadət

• Bədir döyüşü öncəsi dua

• Gecə namazlarında sükut içində ağlamaq

Bunların hamısı, susaraq Allaha qovuşmağın yolları idi.

11. Səssizlik və vaxt

Peyğəmbər çox danışmazdı, amma lazımlı anda, lazımlı söz söyləyərdi. Bu onun zamanı qiymətləndirmə və enerjini israf etməmə prinsipini göstərir.

Bu gün:

• Sözlərin çoxaldığı, amma mənanın azaldığı dövrdə,

• Onun səssizliyi bizə dərinliyi və keyfiyyəti xatırladır.

12. Səssizlik və Allaha təslimiyyət

Peyğəmbər üçün səssizlik bəzən təbliğ yox, təslimiyyət idi. Çünki hər şeyi dəyişdirmək insanın əli ilə mümkün deyil. Səssiz razılıq – Allahın planına boyun əymək idi.

13. Peyğəmbər və cəmiyyətin səssizləri

O, susanları dinləyərdi. Qadınlar, uşaqlar, kölələr, kasıblar – cəmiyyətin səsini çıxara bilməyənləri dinləyən biri idi. Onların sükutundakı ağrını anlayardı.

14. Nəticə: Sözlərdən Yuxarıda Olan

Peyğəmbər danışdığı qədər susaraq da insanları dəyişdirirdi. Bu səssizlik:

• Ruhani bir tərbiyə metodudur.

• Dərin təfəkkürün qapısıdır.

• Sözsüz hikmətdir.

Bu gün biz də həyatımızın müəyyən anlarında:

• Daha az danışaraq,

• Daha çox dinləyərək,

• Daxilə dönərək,

• Sözsüz, amma təsirli olmağı öyrənməliyik.

Oxucular üçün Sual və Rəy Bölməsi:

Sizcə, hansı hallarda susmaq danışmaqdan daha hikmətlidir?

Peyğəmbərin hansı davranışları sizə “səssizlik tərbiyəsi” nümunəsi kimi görünür?

Ruhunuzun sakitliyə ehtiyacı olan bir anı bölüşmək istərdinizmi?

Fikirlərinizi bizə yazın – bu səssizlik içindəki səs sizin səsiniz ola bilər.