SƏXSİYYƏTLƏR
Tarix boyu hər bir millətin taleyini dəyişən böyük liderlər yetişmişdir. Onların içərisində Mustafa Kamal Atatürk təkcə bir dövlətin qurucusu deyil, həm də müasir dünyanın inkişafında xüsusi yer tutan dahi şəxsiyyətlərdən biridir. O, təkcə Türkiyə tarixinin deyil, eyni zamanda dünya siyasətinin ən önəmli simalarından biri hesab olunur. Atatürkün rəhbərliyi ilə türk milləti yeni bir dövlət quraraq, əsrlər boyu köləlikdən və xarici asılılıqdan qurtuldu. Onun ideyaları, inqilabi islahatları və gələcəyə yönəlmiş baxışları təkcə bir millətin deyil, bütün bəşəriyyətin tərəqqisinə təsir göstərmişdir.
Çökən İmperiyadan Doğan Yeni Bir Dövlət
XIX əsrin sonları və XX əsrin əvvəllərində Osmanlı İmperiyası süquta uğrayırdı. Bir zamanlar üç qitədə hökmranlıq edən bu böyük dövlət artıq Avropa güclərinin nəzarəti altında zəifləyirdi. Birinci Dünya Müharibəsi Osmanlı üçün fəlakətlə nəticələndi. 1918-ci ildə imzalanan Mudros müqaviləsi Osmanlının tam məğlubiyyətini təsdiqlədi və ölkə düşmən qüvvələri tərəfindən işğal edilməyə başlandı.
Lakin Atatürk və onun silahdaşları bu işğalla barışmadılar. O, 19 may 1919-cu ildə Samsuna çıxaraq, Türk Qurtuluş Savaşını başlatdı. Millətin ruhunu oyadan bu addım, böyük bir mübarizənin başlanğıcı oldu. Anadolu xalqı Atatürkün ətrafında birləşərək işğalçılara qarşı silaha sarıldı. 1922-ci ildə Yunan işğalına son qoyuldu və 1923-cü ildə Lozanna Müqaviləsi ilə Türkiyə Cümhuriyyətinin müstəqilliyi rəsmən tanındı.
Atatürkün İslahatları və Yeni Dövrün Başlanğıcı
29 oktyabr 1923-cü ildə Mustafa Kamal Atatürk Türkiyə Cümhuriyyətini elan etdi və onun ilk prezidenti oldu. Bu tarix yalnız yeni bir dövlətin doğuluşu deyil, həm də köhnə feodal sistemin yerini müasir, dünyəvi və demokratik idarəçiliyin almasının başlanğıcı idi.
Atatürk Türkiyəni inkişaf etdirmək və onu müasir dünyaya inteqrasiya etmək üçün ardıcıl islahatlar həyata keçirdi:
- Təhsil və mədəniyyət: Ərəb əlifbasından latın əlifbasına keçid edildi, yeni məktəblər açıldı, qızların təhsili genişləndirildi.
- Hüquq və idarəçilik: Şəriət qanunları ləğv olundu, Avropa hüquq sisteminə əsaslanan yeni məhkəmə sistemi yaradıldı.
- İqtisadiyyat: Dövlət sənaye və kənd təsərrüfatı sahələrində böyük islahatlar həyata keçirdi, fabriklər və yeni istehsal sahələri yaradıldı.
- Qadın hüquqları: Qadınlara seçki hüququ verildi, onların ictimai həyatda daha fəal iştirak etməsinə şərait yaradıldı.
- Milli kimlik: Türk dili və mədəniyyəti ön plana çıxarıldı, Osmanlı dövründən qalan geriliklər aradan qaldırıldı.
Atatürkün Mirası və Dünya Görüşü
Atatürk yalnız Türkiyə üçün deyil, bütün dünya üçün bir ilham mənbəyi oldu. Onun "Yurdda sülh, cahanda sülh" şüarı beynəlxalq sülhün və diplomatiyanın əsas prinsiplərindən birinə çevrildi. O, heç bir zaman imperialist ambisiyalara malik olmadı, əksinə, qonşu dövlətlərlə mehriban münasibətlərin qurulmasını önə çəkdi.
Onun irsi təkcə bir dövlətin çərçivəsində məhdudlaşmır. Bu gün də Atatürkün prinsipləri müasir dünyada demokratiya, insan haqları və dünyəvilik anlayışlarının əsas bünövrəsini təşkil edir. Türkiyə xalqı və bütün dünya Atatürkü yalnız bir dövlət qurucusu kimi deyil, həm də müasir dövrün ən böyük liderlərindən biri kimi xatırlayır.
Mustafa Kamal Atatürk sübut etdi ki, qətiyyət, elm və müasir düşüncə ilə bir millət tənəzzüldən çıxıb yenidən yüksələ bilər. O, yalnız keçmişin qəhrəmanı deyil, gələcəyin də işıq saçan yoludur.
