EVIM
GİRİŞ
İnsan yeriyər, danışar, gülər... Lakin bir ağac? O danışmaz, yeriməz, köç etməz. Sadəcə dayanır. Lakin o da yaşayır – hətta mübarizə aparır. Küləyə, qaraya, istiyə, insana qarşı... Sessiz, lakin qürurlu. Bu məqalə – ağacın həyatına bir bənzətmə deyil, bir bəşəri dərs kimi baxışdır. Kök salmaq sadəcə botanik hadisə deyil, bu – dayaqlanmaq, sabit qalmaq, torpaqla birləşmək və daxildən güclənməkdir. İnsan da, cəmiyyət də, mənəviyyat da zamanla “kök” axtarır. Gəlin, ağacın köklərinə baxaraq öz daxili köklərimizi anlayaq.
1. Ağacın səssiz gücü
Ağac doğularkən səs çıxarmaz. Amma onun varlığı ətrafındakı hər şeyə təsir edir. O göyə doğru böyüsə də, gücünü dərinlərdən – torpaqdan alır.
Əslində, ağacın yaşaması – görünməyən bir sistemin, yəni köklərin möhkəmliyindən asılıdır. Elmi olaraq bilinir ki, ağacın yerin altında olan kök hissəsi, yer üstündəki hissədən daha geniş ola bilər.
Bu da bir simvoldur: İnsanın xarici görüntüsü deyil, daxili dayaq sistemi onun əsl möhkəmliyini müəyyən edir.
2. Kök salmaq – sabitlik yoxsa məcburiyyət?
Müasir dünyada insanlar “kök salmamaq”, “yerində durmamaq” kimi anlayışlarla öyünür. Səyyar həyat, tez-tez yer dəyişmək, sosial çevrəni yeniləmək – bunlar “azadlıq” kimi təqdim edilir.
Lakin ağac tam əksi bir mesaj verir:
“Azadlıq kökdədir, sabitlikdədir. Mən dayanıram, amma hər fəslə uyğun dəyişirəm.”
Buradan çıxan nəticə: kök salmaq – dəyişməmək deyil, sabit mövqe içində dəyişə bilməkdir.
3. Torpaqla bağ – insani mənalar
Ağac üçün torpaq sadəcə qida mənbəyi deyil. O, öz varlığını torpaqla paylaşır.
-
Kökdən su çəkir
-
Torpağın strukturunu dəyişir
-
Zərərli maddələri süzür
-
Torpağı saxlayır ki, sürüşməsin
Bu da bir insan modeli ola bilər:
-
Cəmiyyətindən fayda alan
-
Lakin ona da töhfə verən
-
Ətrafını qoruyan və saxlamağı bacaran bir fərd
Ağacın torpaqla münasibəti – faydalı, qarşılıqlı və təvazökar münasibət nümunəsidir.
4. Fəsillərlə mübarizə – kökün dözümlülüyü
Ağac yazda çiçək açır, yayda kölgə verir, payızda tökülür, qışda dayanır. Amma kök dəyişmir. Kök fəsillərə qarşı passiv deyil, aktiv dirəniş nöqtəsidir.
Fəlsəfi yanaşsaq –
İnsan da həyatın fəsillərindən keçər:
Gənclik – yaz,
Uğurlar – yay,
Itkilər – payız,
Tənhalıq – qış.
Bu dövrlərdə dəyişməyən tək şey – dəyərlərə bağlı olan “daxili kök”dür.
5. Sosial aspekt – toplumlar və kök
Toplumlar da ağac kimidir. Mədəniyyət – onun gövdəsidirsə, dəyərlər və tarix – onun köküdür.
Əgər bir xalq köklərini unudarsa, onu ilk fırtına yıxa bilər.
Bütün qədim sivilizasiyalar, minilliklərlə yaşayan xalqlar – kök saldıqları üçün sağ qalıblar.
Kök salmaq həm fiziki torpağa, həm mədəni torpağa, həm də ruhi torpağa bağlılıqdır.
6. Təbiətdən dərs – dayanıqlı ruh
Ağaclar təbiətin ən səssiz müəllimləridir. Onlar danışmazlar, amma onların kölgəsində sükutla dinləmək kifayətdir.
-
Ağac xəstə olanda budaqları yox, kökü müalicə edilir.
-
Ağac zərbə alanda ilk reaksiyanı kök verir.
-
Ağac budandıqca daha çox budaq verir, çünki kökü sağlamdır.
İnsan da ağac kimidir – xarici təzyiqlər qarşısında daxili köklərdən qida alır.
7. Tədqiqat və elmi faktlar
Botanika alimlərinin araşdırmalarına görə:
-
Kök sistemləri eyni növdə olan ağaclarla gizli şəkildə bir-biri ilə əlaqə saxlayır.
-
"Wood Wide Web" adlanan bu fenomen sayəsində ağaclar bir-birini xəbərdar edir, qida paylaşır, xəstəliklərə qarşı birlikdə mübarizə aparır.
Bu isə həm təbiətə, həm də insan cəmiyyətinə bir dərsdir:
“Kök salmaq tək olmaq deyil. Köklər bir-biri ilə bağlıdır. Güc paylaşımda və əlaqədədir.”
8. Nəticə: Kök salmaq – həyat fəlsəfəsi kimi
Ağaclar danışmaz, amma hərəkətsiz duraraq bizə həyat dərsi verərlər.
-
Onlar sabit qalar, amma dəyişərlər
-
Onlar sakit olar, amma güclü qalarlar
-
Onlar susar, amma yaşadarlar
İnsan da belə olmalıdır. Kök saldığı dəyərlərlə, ruhi torpağı ilə, mənəvi dayaq nöqtələri ilə sabit dayanmalıdır. Ətraf dəyişə bilər, amma daxili kök dəyişməməlidir.
SON SÖZ
Kök salmaq – geriyə getmək deyil. Bu, özünü tanımaq, sabit qalmaq və möhkəmlənməkdir.
Torpaqla birləşmək – varlığın dərinliyini dərk etməkdir.
Həyat səni fırtına ilə sınağa çəkəcək. Amma kökün varsa, yıxılmazsan.
