İnsan beyni bəzən öz sərhədlərini yoxlamaq üçün ən qəribə suallar verir.
Bu suallar elmi kitabların kənarında doğulur, amma orada belə maraqla qarşılanır.
Bəzən axmaq görünən sual — dahiliyin gizli qapısını açır.
1. “Ölümcül qaz” – Bədən də zarafat etmir
Bədən bizim ən dürüst müəllimimizdir. O, gülüş və biokimya arasında sərhəd tanımır.
Ən adi fizioloji reaksiyalar belə, həyat və ölüm mexanikasını xatırladır.
Məsələn, bədən qaz buraxanda — sadəcə yumor deyil, içimizdəki kimyəvi tarazlıq danışır.
Azot, metan, oksigen — hamısı öz yerində olmadıqda, nəfəsin özü belə təhlükəyə çevrilə bilər.
Deməli, hətta zarafatla gülüb keçdiyimiz bir “hadisə” belə, həyatın incə tarazlığını daşıyır.
Elm və bədən eyni şeyi deyir: hər gücün həddi var — hətta gülüşün də.
2. “Hamilə insanlar niyə yıxılmır?” – Tənasübün sirri
Təbiət möcüzələri çox vaxt gündəlik vərdiş kimi görünür.
Hamilə qadın irəli əyiləndə yıxılmırsa, bu, yalnız bədən tarazlığı deyil — təbiətin memarlığıdır.
Onların onurğasında əlavə bir əyrilik, əlavə bir güc nöqtəsi yaranır.
Sanki bədən, içində yeni bir həyat daşıdığı üçün öz mərkəzini dəyişir.
Bu, təbiətin səssiz möcüzəsidir: həyat baş verəndə, fizika belə yerini dəyişir.
3. “Özünü yeyərək yaşamaq olar?” – Zərrənin faciəsi
İnsan aclıqdan ölər, yoxsa özünü yeyər?
Bədən enerjiyə çevrilə biləcək bir varlıqdır, amma bu enerjinin mənbəyi həm fiziki, həm mənəvidir.
Özünü yemək — bioloji cəhətdən mümkün olsa da, mahiyyətcə məhv olmaqdır.
Bu sualın içində bir fəlsəfə yatır: insan bəzən ruhən də özünü yeyir — narahatlıqlarla, qorxularla, vicdanla.
Ən dəhşətli aclıq, bədəninki deyil, mənəvi olanıdır.
4. “Heyvanların təkəri niyə yoxdur?” – Təkamülün tənbəlliyi
Təkər, insan zəkasının simvoludur. Amma təbiət niyə onu heç bir canlıya vermədi?
Çünki təkamül mükəmməllik axtarmır, sadəcə uyğunlaşır.
Təkər mükəmməldir, amma təbiət “tam mükəmməl” şeylərdən qorxur — çünki onlar inkişaf etmir.
Təbiət axıracan düz xətt istəmir, o, səfərin əyrilərini sevir.
Bəlkə də elə buna görə insan — təkər icad edən yeganə canlıdır.
5. “Balıqlar su içirmi?” – Paradoksun ləzzəti
Suda yaşayan varlığın su içməyə ehtiyacı varmı?
Cavab — həm bəli, həm yox.
Təzə su balıqları içməz, çünki bədənləri su ilə doludur.
Duzlu suda yaşayanlar isə içir, çünki bədənləri qurumağa meyllidir.
Eyni mühitdə iki zidd prinsip: biri bolluqdan, digəri ehtiyacdan sağ qalır.
Təbiət bəzən su ilə də hikmət danışır — “hər şey səndə olsa da, yenə də susaya bilərsən”.
6. “Uşaqlar Lego udanda nə baş verir?” – Kiçik fəlakətlərin böyük dərsi
Elm bəzən ciddiyyəti itirəndə, ən dürüst olur.
Bir qrup tədqiqatçı öz üzərində təcrübə aparıb Lego uddu — nəticə: 1.71 günə bədən onu xaric edir.
Sadə, amma dərin həqiqət: bədən müdrikdir, o, yad olanı təbii yolla uzaqlaşdırır.
Bəzən biz də elə olmalıyıq — zərərli fikirləri, insanları və hissləri içimizdə saxlamadan buraxmağı öyrənməliyik.
Nəticə
“Axmaq suallar” çox vaxt “ağıllı cavabların” qapısı olur.
Həyatın ən böyük elmi — onun gülməli tərəfini görə bilməkdir.
Çünki bəzən cavab deyil, sualları soruşmaq cəsarəti insanı ağıllı edir.