Zehin və bədən birliyi – Psixosomatik xəstəliklərin səbəbləri

I. GİRİŞ: BƏDƏNİN DANIŞMADIĞINI DÜŞÜNÜRSƏN?

Bəzən bədənimiz danışmır, amma bizə ən açıq mesajı o verir. Əllərimizin titrəməsi, boğazımızın düyünlənməsi, sinəmizin sıxılması, qarın ağrılarımız… Səncə bu sadəcə fiziki simptomdur? Yoxsa ruhun çarəsiz şəkildə özünü ifadə etməyə çalışması?

Zehin və bədən heç vaxt bir-birindən ayrılmaz. Biz danışmasaq da, düşüncələrimiz, emosiyalarımız bədənimizdə öz əksini tapır. Bu məqalədə həyatımızın səssiz izlərini bədənə köçürən psixosomatik hadisələri, səbəbləri və bu əlaqənin sirli qatlarını araşdıracağıq.

II. PSİXOSOMATİKA NƏDİR?

“Psixosomatika” sözü iki hissədən ibarətdir: “psyche” (ruh, zehin) və “soma” (bədən). Yəni, ruhun bədənə təsiri. Bu sahə göstərir ki, fiziki xəstəliklərin səbəbləri təkcə bioloji deyil, eyni zamanda psixoloji ola bilər.

Məsələn:

• Uzunmüddətli depressiya → mədə-bağırsaq pozğunluğu,

• Daxili qəzəb və günahkarlıq → yüksək təzyiq, ürək problemləri,

• Qorxu və travmalar → nəfəs darlığı, panik atak, dəri xəstəlikləri.

III. BƏDƏNİN DİLİ: GÖRÜNMƏYƏN SİNYALLAR

Bədən, ruhi vəziyyəti çatdırmaq üçün öz dilindən istifadə edir. Bu dil isə:

• Ağrılar, gərginliklər, allergiyalar, iltihablar, təkrarlanan infeksiyalar, dəridə döküntülər, mədə pozğunluqları və s. ilə ifadə olunur.

 Nümunə:

Aytac adlı gənc qadın son aylarda tez-tez boğazında düyün hiss etdiyini, danışarkən səsinin titrədiyini söyləyir. Həkimlər heç bir orqanik səbəb tapmırlar. Dərin söhbət zamanı məlum olur ki, o, illərlə susdurulmuş emosiyaların, demədiyi sözlərin içində boğulur.

IV. PSİXOSOMATİK XƏSTƏLİKLƏRİN YAYGIN NÜMUNƏLƏRİ

1. Mədə-bağırsaq xəstəlikləri (Gastrit, IBS, ülser)

– Stress mədənin turşusunu artırır. Gərginlik bədənə "hazır ol" siqnalı verir.

2. Dəri problemləri (ekzema, psoriaz, səpkilər)

– Dəri – insanın dünyayla ilk əlaqə səthidir. Travma və qorxu “təmasdan qaçma” ilə nəticələnir.

3. Astma və nəfəs darlığı

– Qorxu, basqı, ifadə edə bilməmə hissi nəfəsin qarşısını alır.

4. Yüksək təzyiq və ürək döyüntüləri

– Əzəldən sıxılmış duyğular, nəzarət istəyi, daxili qəzəb bədəndə partlayış yaradır.

5. Migren və baş ağrıları

– Perfeksionistlər, çox düşünənlər, daxili konflikt yaşayan insanlar üçün baş beyin öz mesajını verir.

V. NİYƏ BƏDƏN SUSMUR?

 Çünki bədən xatırlayır!

– Zehin unuda bilər, amma bədən heç vaxt unutmaz. Keçmiş travmaların izləri bədəndə “yaddaş” kimi qalır.

 Travmalar bədəndə iz buraxır

Uşaqlıqda yaşanan təhqir, laqeydlik, fiziki və ya emosional zorakılıq bədənimizə “təhlükə” siqnalı kimi həkk olunur. Gələcəkdə adi situasiyalarda belə bədən bu travmatik keçmişi xatırlayaraq qorxu reaksiyası verir.

VI. DÜŞÜNCƏLƏRİN ENERJİSİ: DƏRİNLƏRƏ ENƏN TƏSİRLƏR

“Mən yetərli deyiləm” – Özünüqiymətləndirmənin bədənə təsiri

– Bu cümlə insanı daim gərgin, müdafiədə, sübut etmə rejimində saxlayır → əzələ sıxlığı, xroniki ağrılar.

“Mən bunu deyə bilmərəm” – Susdurulmuş səsin gücü

– Tıxanmış duyğular, xüsusən qəzəb və ağrı ifadə olunmadıqca bədəndə düyünlərə çevrilir.

VII. PSİXOLOGİYA VƏ NEYROELM BU BİRLİYİ NECƏ AÇIR?

 Neyrotransmitterlərin rolu

– Serotonin, dopamin, kortizol kimi maddələr ruhi vəziyyətdən asılı olaraq dəyişir və bu dəyişikliklər bədəndə müxtəlif xəstəliklərə səbəb ola bilər.

 Epigenetika: Düşüncələr gen ifadəsini dəyişə bilər

– Son tədqiqatlar göstərir ki, davamlı stress və emosional disbalans hətta genlərin iş prinsipinə təsir göstərə bilir.

VIII. ÖZÜNÜ DİNLƏMƏYƏ BAŞLAYAN İNSANLAR

 Psixosomatik müalicə təkcə dərmanla olmur.

Ən önəmli addım: şəxsin özünü dinləməsi, duyğularını tanıması və ifadə etməyə başlamasıdır.

Yanaşmalar:

• Psixoterapiya (xüsusilə bədən yönümlü terapiya)

• Art terapiya, meditasiya, nəfəs məşqləri

• Fiziki hərəkət və yoga

• Yazmaq, gündəlik tutmaq

IX. NƏTİCƏ: BƏDƏN SUSDUQDA, BƏDƏN DANIŞIR

Bəzən bizim dillə deyə bilmədiklərimizi, bədən öz dili ilə söyləyir. Bəzən dərimizin üstündəki səpki illərdir içimizdə daşıdığımız incikliyin izidir. Bəzən keçməyən mədə ağrısı, yuxusuzluq, ürək döyüntüsü, əslində deyə bilmədiyimiz bir “səni bağışlamıram” sözüdür.

Zehin və bədən birlikdə çalışır. Birini sağaltmadan o birisi tam şəfa tapmaz. Hər baş ağrısının arxasında fiziki səbəb yoxdursa, bəlkə də dinlənilməyən bir düşüncə var. Hər nəfəs darlığı astma deyil – bəlkə də danışılmamış bir qorxudur.

 SİZ NECƏ DÜŞÜNÜRSÜNÜZ?

• Bədəniniz sizə nə deməyə çalışır?

• Ən son nə vaxt hiss etdiyiniz emosiyanı açıq şəkildə ifadə etdiniz?

• Özünüzə “Bu ağrının mənə verdiyi mesaj nədir?” sualını verdinizmi?

 Unutmayın: Bədən ruhun səssiz dilidir. Və hər simptom, içimizdə cavabsız qalan sualın sətiraltı cavabıdır.