GİRİŞ
Təqva – İslamın ən dərin və bənzərsiz anlayışlarından biridir. O, yalnız qorxu və ehtiyat kimi sadə anlamlara sığmayan, vicdanın, ruhun və qəlbin ali bir vəziyyətidir. Təqva sadəcə Allahdan qorxmaq deyil, Onun sevgisini itirməkdən çəkinmək, Onun razılığını qazanmaq üçün hər an öz iç dünyası ilə hesablaşmaqdır. Bu məqalə, təqvanın mahiyyətini, onun vicdan və ruhani yüksəlişlə necə əlaqələndiyini, gündəlik həyatdakı rolunu və müasir insan üçün nə qədər zəruri olduğunu izah etməyi qarşısına məqsəd qoyur.
I. TƏQVANIN MƏNŞƏYİ VƏ MAHİYYƏTİ
Təqva ərəb dilində "v-q-y" kökündən gəlir və "qorunmaq, çəkinmək" mənalarını ifadə edir. Amma İslamda bu, daha çox Allahın qəzəbindən qorunmaq üçün Onun əmrlərinə itaət etmək və günahlardan çəkinmək kimi dərin bir mənaya malikdir.
Qurani-Kərimdə təqva dəfələrlə keçir. Allah buyurur:
"Şübhəsiz ki, Allah yanında sizin ən hörmətliniz – ən təqvalı olanınızdır." (Hucurat, 13)
Bu ayə təqvanın insanın statusunu müəyyən edən əsas meyar olduğunu göstərir. Allah qatında nə mal-dövlət, nə soy-kök, nə də mövqe – təqva ilə müqayisə oluna bilməz.
II. TƏQVA VƏ VİCDAN: GÖRÜNMƏYƏN DAXİLİ SƏS
Vicdan insanın içindəki ilahi kompasdır. Təqva isə bu kompasın istiqamətini düzgün tutmaq deməkdir. Təqvalı insan hər sözü, hər baxışı, hər addımı Allahın razılığına görə ölçür. O, cəmiyyətin deyil, Yaradanın gözündə necə olduğunu düşünür.
Vicdanın səsi ilə təqvanın səsi bəzən birləşir – səni susmağa, səni bağışlamağa, səni kömək etməyə çağırır. O səs bəzən qışqırmır, sadəcə pıçıltı kimi gəlir. Amma o qədər qüvvətlidir ki, bütün həyatını dəyişdirə bilər.
III. TƏQVANIN RUHANİ UCALIĞI
Təqva sadəcə dini vəzifələri yerinə yetirmək deyil. O, ruhun saflaşmasıdır. Hər bir günahdan sonra içindəki ağrını hiss etmək, hər bir yaxşı əməldə qəlbinin işıqlandığını duymaqdır.
İmam Əli (ə.s) buyurur:
"Təqva – qorxu ilə ümid arasında bir haldır."
Yəni təqvalı insan həm Allahdan qorxur, həm də Onun mərhəmətinə güvənir. Bu, ruhani tarazlıqdır. Nə təkcə qorxu ilə sıxılır, nə də təkcə ümidlə arxayınlaşır.
Təqva həm də daxili azadlıqdır. İnsan nəfsi, şəhvətləri, dünyəvi ehtirasları qarşısında sərbəst qalır. O, öz qəlbinin padşahına çevrilir.
IV. TƏQVANIN GÜNDƏLİK HƏYATDA İZLƏRİ
Təqva yalnız ibadət zamanı lazım deyil. Əksinə, onun ən parlaq nümunələri gündəlik həyatdadır:
-
Bir ticarətçi aldatmaq fürsəti varkən bunu etmirsə – bu təqvadır.
-
Bir müəllim savadsız tələbəyə sevgi ilə yanaşırsa – bu təqvadır.
-
Bir qadın qeybətdən uzaq durursa – bu təqvadır.
-
Bir kişi qəzəbləndiyi halda səbr edirsə – bu təqvadır.
Təqva qiyafədə deyil, davranışda, seçimdə, niyyətdə gizlidir. Hər kəsin təqvası onun imtahanındadır. Kiminsə zəif nöqtəsi maldır, kiminsə ehtirasdır, kiminsə şöhrətdir. Təqva bu nöqtədə dayanıb Allahı seçməkdir.
V. TƏQVA VƏ MÜASİR DÜNYA
Bugünkü dünya bizi daim sürükləyir – sürətli həyat, informasiya seli, görüntü əsaslı münasibətlər... Belə bir dünyada təqva dayanmaq, düşünmək və daxilə baxmaq deməkdir.
Təqvalı olmaq – hər şeyin icazəli olduğu bir cəmiyyətdə "mən bunu etmirəm, çünki Allah razı deyil" deməkdir. Bu cəsarət tələb edir. Amma bu cəsarət insana güc verir. Sənin ölçün artıq cəmiyyət deyil, Yaradan olur.
Müasir psixologiya belə vicdanlı, şüurlu və məsuliyyətli həyatın insanı daha xoşbəxt etdiyini sübut edir. Təqva – bu həyat fəlsəfəsinin ruhani qarşılığıdır.
VI. PEYĞƏMBƏRİN (s.ə.s) TƏQVASI: BİR NÜMUNƏ
Hz. Məhəmməd (s.ə.s) təqvanın canlı siması idi. O, düşməninə belə mərhəmət göstərir, gecələri səcdədə keçirdir, az yemək yeyir, çox dua edirdi. Təqvası onun həyatının hər addımına hopmuşdu:
-
Qalib olduğu anda da təvazökar idi;
-
Hüzurlu olanda da səcdə edirdi;
-
Ağladığı zaman da dua edirdi.
Onun həyatı göstərir ki, təqva zəiflik deyil – əksinə, ən böyük gücdür.
VII. TƏQVANIN TƏRƏVƏZİ: ALLAHA YAXINLAŞMAQ
Təqva insanı Allahla dost edir. Quranda buyurulur:
“Əgər təqvalı olsanız, Allah sizə haqqla batili ayırd edəcək bir nur verər.” (Ənfal, 29)
Bu nur – qəlbin gözüdür. Həqiqəti görmək, düzgün yolu ayırd edə bilmək yalnız təqva ilə mümkündür. Təqvasız insan çox şeyi bilər, amma az şeyi anlayar.
NƏTİCƏ: TƏQVANIN SƏSİNİ DİNLƏ
Bu məqalə boyu gördük ki, təqva sadəcə dini termin deyil – bir həyat tərzidir. O, vicdanın yüksəlişidir, ruhun paklanmasıdır, daxili azadlığın adıdır.
Əgər sən təqvanı seçsən, təkcə Allaha deyil, özünə də yaxınlaşarsan. Vicdanını dinləməyə başlayarsan. Hər əməlinin mənasını düşünərsən. Və bir gün o səs – təqvanın səsi – səni özü ilə birlikdə yuxarı qaldırar. Orada səssizlik olar... və Allahın razılığı.
Oxucuya sual: Sən bu gün hansı seçimində təqvanı seçdin?