QURANDA BAĞIŞLAMAQ HAQQINDA: İlahi Rəhmətin Sirri

Giriş

Bağışlamaq — həm İlahi sifət, həm də insani bir ucalıqdır. Quran, bağışlamanı yalnız Allahın rəhməti olaraq göstərməklə kifayətlənmir, eyni zamanda insanın da həyatının ayrılmaz bir parçası, ruhun təmizlənməsi və cəmiyyətin sağalması üçün əsas vasitə kimi təqdim edir. Bu məqalədə biz Qurani-Kərimdə bağışlamağın mənasını, bağışlama əmrini, Allahın Bağışlayan sifətini, bağışlanmağın insan həyatına təsirini və bu anlayışın sosial, psixoloji və mənəvi dəyərini əhatəli şəkildə araşdıracağıq.

1. “Əfuv” və “Ğəfər” – Bağışlamağın Qurani terminləri

Quranda bağışlamaq üçün bir neçə əsas termin istifadə olunur:

• Ğafur (غفور) – çox bağışlayan

• Ğəffar (غفار) – daim bağışlayan

• Əfuv (عفو) – günahları yox edən, silən

• Təvvab (تواب) – tövbələri qəbul edən

Bu terminlər Allahın sifətləri kimi təqdim olunur və insanlara da bu sifətləri nümunə olaraq götürmələri tövsiyə edilir.

“Həqiqətən, Allah bağışlayandır, rəhmlidir.”
(Bəqərə surəsi, 173-cü ayə)

2. Allahın Bağışlayan Sifəti – Ən uca rəhmət təzahürü

Quranda Allahın ən çox təkrarlanan sifətlərindən biri “əl-Ğafur ər-Rahim” – “bağışlayan və rəhmli”dir. Bu ifadə Quranın demək olar ki, hər bir surəsinin əvvəlində keçir və bu, bağışlamağın İlahi iradənin mərkəzində olduğunu göstərir.

Nümunə ayələr:

• “Rəbbinizin mərhəməti hər şeyi əhatə edir.” (Əraf, 156)

• “Allah istədiyini bağışlayar.” (Ali-İmran, 129)

• “Allah tövbə edənləri sevir.” (Bəqərə, 222)

Allahın bağışlamağında sərhəd yoxdur. O, istənilən günahı bağışlaya bilər, əgər insan səmimi şəkildə tövbə edərsə. Bu İlahi vəd, günahkarları ümidsizlikdən qoruyur və onları islah yoluna çağırır.

3. Quranda İnsanların Bağışlaması

Quran, təkcə Allahın bağışlamasından danışmır. Eyni zamanda insanlara da bir-birini bağışlamağı əmr edir:

“Pisliyin əvəzinə yaxşılıqla cavab ver. Bax gör, səninlə düşmən olan bir kimsə, sanki yaxın bir dost olur.”
(Fussilət, 34)

Bağışlamaq burada təkcə bir fəzilət deyil, həm də sülhün və barışın əsas amili kimi təqdim olunur. Quran insanı kin-küdurətdən uzaq durmağa, düşmənçiliyin zəncirini qırmağa və bağışlayan olmağa təşviq edir.

4. Bağışlamayan Qəlbin Təhlükəsi

Bağışlamamaq isə Quran baxımından qürur, şeytani inad və iç dünyada azğınlıqla əlaqələndirilir:

• “Əgər bağışlamasaz, Allah sizi də bağışlamaz.” (Nur, 22)

• “Kim qəzəbini boğarsa və insanları bağışlarsa – Allah onları sevər.” (Ali-İmran, 134)

Yəni insanın bağışlaması, öz mənəvi inkişafı üçün zəruridir. Bağışlamamaq, insanın daxili aləmində nifrətin, kinin və qaranlığın böyüməsinə səbəb ola bilər.

5. Tövbə və Bağışlanma – İnsanın ilahi sığınacağı

Quranda tövbə – yəni etdiyinə peşman olub, düz yola qayıtmaq – Allahın bağışlamasının qapısını açan əsas amildir:

“Ey iman gətirənlər! Allahın dərgahına səmimi tövbə edin.”
(Təhrim, 8)

İnsan bağışlanmaq üçün səmimi peşmanlıqla Allaha yönəldikdə, Quran onun bağışlanacağına dair qəti vəd verir. Həmçinin, bağışlanma üçün müəyyən dualar və əməllər də təşviq olunur:

• İstiğfar (günahdan bağışlanma diləmək)

• Sədəqə vermək

• Namaz qılmaq

• Qəlbən peşman olmaq

6. Sosial kontekstdə bağışlamağın rolu

Bağışlamaq, fərdi mənəvi inkişafın yanında sosial münasibətlərin də təməlidir. Quranda zülmə uğramış insanların belə bağışlamağı üstün tutması öyülür:

“Əgər bağışlayarsız və gözardı edərsəniz, bilin ki, bu Allaha daha çox yaraşır.” (Şura, 40)

Sosial mühitdə insanların bir-birinə qarşı bağışlayan olması, kin və düşmənçiliyin qarşısını alır, ailə birliyini qoruyur, cəmiyyətin parçalanmasının qarşısını alır.

7. Peyğəmbərlərin Bağışlayan Davranışları

Quranda bir çox peyğəmbərin bağışlayan davranışı nümunə kimi verilir:

• Yusuf (ə): onu quyuda atan qardaşlarını bağışladı.

“Bu gün sizə tənbeh yoxdur. Allah sizi bağışlasın.” (Yusuf, 92)

• İsa (ə): düşmənlərinə dua edərək bağışlanmalarını istədi.

• Məhəmməd (s): Tayıf xalqının daşlamasından sonra belə, onların hidayəti üçün dua etdi.

Bu nümunələr, bağışlamanın ilahi yolda olan insanların əsas xüsusiyyəti olduğunu göstərir.

8. Bağışlamağın psixoloji və tibbi faydaları

Tədqiqatlar göstərir ki, bağışlayan insanlar daha az stres yaşayır, daha yaxşı yuxu alır və immun sistemi daha güclü olur. Quran bu baxımdan insanın ruhuna və bədəninə yönəlmiş tam bir bələdçidir.

“Qəlblər yalnız Allahı zikr etməklə rahatlıq tapar.” (Rəd, 28)

Bağışlamamaq isə qəzəb, hiddət, ürək-damar xəstəlikləri və depressiya ilə nəticələnə bilər.

9. Bağışlanma diləmək – dua və zikrlər

Quran və hədislərdə bağışlanma diləmək üçün xüsusi dualar və zikrlər verilir:

• “Rəbbim! Məni, ata-anamı və iman gətirənləri bağışla.” (İbrahim, 41)

• “Əstəğfirullah” – Bağışlanma diləmək üçün ən qısa və təsirli zikr

Rəsulullah (s) gündə 70-dən çox dəfə “Əstəğfirullah” dediyini bildirmişdir. Bu, bağışlanma ehtiyacının davamlı bir proses olduğunu göstərir.

10. Bağışlamağın formaları

1. Allaha yönəlmək və tövbə

2. İnsanları bağışlamaq

3. Özünü bağışlamaq

4. Düşmənə qarşı mərhəmət göstərmək

5. Keçmiş travmalarla barışmaq

Nəticə

Quranda bağışlamaq, yalnız İlahi sifət olaraq yox, həm də insan üçün həyatın ayrılmaz və zəruri bir hissəsi kimi təqdim olunur. Bağışlamaq – həm Allahla münasibətimizi möhkəmləndirir, həm də insanlarla sülh və harmoniya içində yaşamağımıza zəmin yaradır. Quran bağışlamağı bir zəiflik deyil, güc, hikmət və mərhəmət əlaməti kimi təqdim edir.

Oxucuya sual və rəy

• Siz ən son nə vaxt bağışladınız və bu sizə necə təsir etdi?

• Bağışlamaqda çətinlik çəkdiyiniz bir hadisə varmı?

Rəyinizi bizimlə bölüşün – Shefeq.com-da birlikdə ruhumuzu işıqlandıraq.