Mübarək Gecələr – Ruhun Qapılarının Açıldığı Anlar

I. GİRİŞ – Sükutun içində açılan qapılar

İnsan ömrü yalnız günəşli səhərlərdən ibarət deyil. Elə anlar var ki, onlar gecənin dərinliyində doğulur. Bəzi gecələr var ki, sükut sadəcə sükut deyil – o, ruhun içində bir pıçıltıya çevrilir. Hər şey susur, amma ürək danışmağa başlayır. Məhz bu anlar İslamda “mübarək gecələr” kimi xatırlanır.

Mübarək gecələr – insanla Yaradan arasında zamanın və məkanın məhdudiyyətlərinin incəldiyi, pərdələrin nazildiyi, könüllərin yumşaldığı anlardır. Bu gecələr sadəcə təqvimdə işarələnmiş tarixlər deyil. Onlar Allahın bəndəsinə verdiyi mənəvi fürsətlərdir. Sanki bu gecələrdə səma qapıları açılır, dua səsi daha tez eşidilir, qəlbin əlləri daha yaxın toxunur.

II. İSLAMDA MÜBARƏK GECƏLƏRİN MƏNASI VƏ QURAN AYƏLƏRİ

İslam dinində bəzi zamanlar bərəkətli və müqəddəs sayılır. Bunların arasında gecələr xüsusi yer tutur. Quran və hədislərdə gecənin ibadət üçün dəyəri dəfələrlə vurğulanır:

“Gecənin bir hissəsində oyaq ol, sənə məxsus bir əlavə ibadət kimi. Ola bilsin ki, Rəbbin səni təriflənmiş bir məqama qaldırsın.”
(İsra surəsi, 79)

Bu ayə göstərir ki, gecə ibadəti – yalnız əməl deyil, həm də mənəvi yüksəlişdir.

İslam təqvimində mühüm gecələr bunlardır:

1. Qədr gecəsi (Leylətül-Qədr) – min aydan xeyirli gecə (Qədr, 97:3).

2. Miraç gecəsi – Peyğəmbərin (s) səmaya yüksəldiyi möcüzəli gecə.

3. Bərat gecəsi – günahların bağışlanması və ruzilərin təqdir olunduğu gecə.

4. Məvlid gecəsi – Peyğəmbərin (s) doğum gecəsi.

5. Aşura gecəsi – Kərbəla hadisəsinin yad edildiyi müqəddəs gecə.

Bu gecələr bəndə ilə Allah arasında bir körpü rolunu oynayır. Onlar həm fərdi, həm də ümmət səviyyəsində mənəvi oyanış məqamıdır.

III. TARİXİ VƏ MƏDƏNİYYƏTİMİZDƏ MÜBARƏK GECƏLƏRİN ROLU

Azərbaycan və ümumilikdə müsəlman mədəniyyətlərində mübarək gecələr təkcə dini ritual deyil, həm də sosial hadisədir.

Keçmişdə kəndlərdə bu gecələr üçün xüsusi hazırlıq edilərdi:

• Evlər təmizlənər, qonaq otaqları səliqəyə salınardı.

• Xüsusi yeməklər – halva, plov, şirniyyat hazırlanardı.

• Qonşular bir-birini ziyarət edər, küsülülər barışardı.

Mübarək gecələr yalnız ibadətlə deyil, həm də birlik mədəniyyəti ilə yadda qalırdı. Bu gün isə şəhər həyatının sürəti və texnologiyanın diqqət yayındırıcı təsiri ilə bu ənənələr zəifləyib. Lakin mənəvi dəyərini itirməyib.

IV. RUHUN QAPILARININ AÇILMASI – MƏNƏVİ DƏRİNLİK

“Mübarək gecə” anlayışı sadəcə vaxt ölçüsü deyil – o, bir haldır.

Bu halın xüsusiyyətləri:

• Hissi oyanış: İnsanın daxilindəki peşmanlıq, sevgi və ümid hisslərinin kəskinləşməsi.

• Şüurun aydınlaşması: Dünyəvi qarışıqlıqların çəkilməsi və məqsədin xatırlanması.

• Ruhani yaxınlıq: Allahla sanki arada heç bir məsafə qalmaması hissi.

Sufilər bu məqamı “lətif qapının açılması” adlandırırlar. Yəni qəlbin, zikrin və dua halının birləşdiyi andır.

V. SOSİAL VƏ İCTİMAİ TƏSİRLƏR – BİRLİYİ MÖHKƏMLƏNDİRƏN GECƏLƏR

Mübarək gecələr yalnız fərdi ibadət deyil, həm də sosial bağları gücləndirən zamanlardır.

Tarixi nümunələr:

• Osmanlıda Qədr gecəsində məscidlər minarələrdən işıqlandırılardı (“mahya” ənənəsi).

• Bərat gecəsində yoxsullar üçün xeyriyyə süfrələri açılardı.

• Qonşular arasında şirniyyat və yemək paylama adəti formalaşmışdı.

Bu ənənələr bir mesaj verir: Mübarək gecə – tək ibadət deyil, həm də paylaşmaqdır.

VI. PSİXOLOJİ VƏ EMOSİONAL TƏRƏFLƏR

Elm də təsdiqləyir ki, müəyyən vaxtlarda dərin düşüncə, dua və meditasiya beyində sakitləşdirici neyrotransmitterlərin ifrazını artırır.

• Stress azalır, ürək döyüntüsü yavaşlayır.

• Ümid və motivasiya yüksəlir.

• İnsanda aidlik hissi formalaşır – “mən tək deyiləm” düşüncəsi.

Bu səbəbdən mübarək gecələr psixoloji terapiya rolunu da oynayır.

VII. MÜBARƏK GECƏLƏRİ DƏYƏRLƏNDİRMƏYİN YOLLARI

1. Sükut və tənhalıq anı yaratmaq – sosial mediadan uzaqlaşmaq.

2. Quran oxumaq və təfsir üzərində düşünmək.

3. Keçmiş günahlar üçün tövbə etmək.

4. Sədəqə vermək və ehtiyacı olanı sevindirmək.

5. Gecəni dua ilə bitirib yeni günə niyyətlə başlamaq.

VIII. NƏTİCƏ – RUHUN İŞIQLANMASI

Mübarək gecələr bizə xatırladır ki, həyat yalnız maddi tərəfdən ibarət deyil. Qapılar açılır – amma bu qapılar evin yox, ruhun qapılarıdır. Hər kəsin içində bir otaq var ki, illərlə qapalı qala bilər. Mübarək gecələr bu otağı açmaq üçün ilahi bir fürsətdir.                                                                                      Sual və Rəy:
Sizcə, mübarək gecələrdə edilən dualar və ibadətlər gündəlik həyatımıza necə təsir göstərir? Öz həyatınızda belə bir gecədə yaşadığınız xüsusi bir hadisə varmı?