Giriş – Ev deyil, Ana olan bir məkan
Bəzən bir otağın içində tək bir qoxu olur... Nə gül, nə ətir, nə də yemək... Bu qoxu – ana qoxusudur. O, bəzən yastığın içindən, bəzən yorğanın kənarından, bəzən isə sadəcə divara söykənmiş bir baş örtüyündən gəlir. Ev – bəzən yalnız bu qoxu ilə “yuva” olur.
İnsanın ruhunu isidən, yaddaşını oyadan, hüzur verən bir qoxu varsa, o da ananın qoxusudur. O qoxu evin divarlarına hopur, xatirələrə yapışır, illər keçsə belə itməz. Əslində, evin ən dəyərli divarı nə daşdır, nə boya, nə də bəzəkdir – o, ana qoxusu hopmuş divardır.
1. Uşaqlığın divarları – ilk toxunuşlar
Uşaq vaxtı evin divarları insana böyük görünür. Ananın sığalıyla qaldırılmış bir baş, ilk dəfə ayaq üstə durmaq cəhdi, divardan tutub yeriməyə başlamaq... O divarlar həm də həyatın ilk şahidləridir.
Divarın bir küncündə hələ də durur: o boy işarəsi, “5 yaş – Nigar ” yazısı. Onun yanında anamın “Dayan, əlimi yumaqdan gəlirəm” deyib bizi öpən anı var. Divar – yaddaşdır, lakin ana varsa, o yaddaş da canlı qalır.
2. Ana əli dəyən evin ətri dəyişir
Ana əli toxunan hər şey dəyişir – süfrə daha dadlı, otaq daha isti, pəncərə daha şəffaf, divar isə daha güvənli görünür. Ana o evin ürəyidir, onun olmadığı evlər gözəl ola bilər, amma ruh olmaz orada.
Hər səhər evin içində dolanan ətirlər – südlü çay, təzə bişmiş çörək, yuyulan paltarların təmizliyi – bunların hamısı ana əli ilə gələn qoxulardır. O qoxular təkcə fiziki hiss deyil – ruhu doyuran varlıqdır.
3. Divarlar danışa bilərdi, nə deyərdilər?
Əgər evin divarları danışa bilsəydi, onlar ana ilə bağlı bu səhnələri danışardı:
-
Körpə ağladıqda, divarın bir küncündə ana necə səssizcə onu yuxuya verdiyini;
-
Əlində kitabla dərsə kömək edən ananı;
-
Yorğun ayaqları ilə mətbəxdən otağa keçib yavaşca əyilən qadını;
-
Pəncərədən çölə baxıb, uzaqlarda olan övladına dua edən gözləri...
Divarların yaddaşı bizdən daha güclüdür. Onlar anasız qalan otağın sükutunu da, ana olan otağın istiliyini də saxlayır.
4. Ana qoxusu – təkcə fiziki deyil, emosional varlıqdır
Ana qoxusu bəzən köhnə bir paltardan, bəzən bir kitab səhifəsindən, bəzən isə illərlə yuyulmamış bir yaylıqdan gəlir. Amma bu qoxu təkcə iy deyil. O, təhlükəsizlik, rahatlıq, keçmişə qayıdış, sevgi və şəfqət hissidir.
Ana yoxdursa, evin divarları da susur. Çünki ana qoxusu evin nəfəsidir. O olmadıqda evin nəfəsi kəsilir, zaman donur.
5. Uzun yollar, uzaq illər – amma o divar unudulmur
İnsan bəzən illərlə başqa şəhərlərdə, ölkələrdə yaşayır. Yeni evlər, yeni divarlar, fərqli pəncərələr. Amma bir gün bir künc qoxuyar və içindəki uşaq oyanar. “Anamın qoxusu idi bu…” deyərsən. Gözlərin dolur. Uzaqda olsan da, ana olan evin divarı içində sənin üçün daim oradadır.
6. Ana həyatda yoxdursa – amma qoxusu qalır
Bir çox insan üçün bu yazı kövrək hisslər oyadacaq. Çünki bəzi oxucular üçün ana artıq həyatda yoxdur. Amma onun qoxusu qalır – köhnə dolabda, köhnə yorğanın içində, divarın kölgəsində…
Ana yoxdursa belə, onun əli dəyən əşyalar, toxunduğu pəncərələr, dua etdiyi yerlər müqəddəsə çevrilir. İnsan ora baxanda sakitlik tapır, sanki o qoxu ilə yenidən görüşür.
7. Ana evin enerjisini necə dəyişir?
Evdə ana varsa, həyat axır. Onun gəlişi ilə ev işıqlanır, onun səsi ilə sakitlik gəlir, onun gülüşü ilə otaqlar canlanır. Əslində, ana bir evin günəşidir. O otaqları isidir, pəncərələri açır, sükutu musiqiyə çevirir.
Ana əsəbi olsa, ev də qəribə gərgin olar. Ana sakit və gülümsəyirsə, o zaman evdəki bitkilər belə sevinər.
8. Ev yox, ana üçün darıxmaq
Bəzən insanlar "evimi çox istəyirəm" deyirlər. Əslində, ev üçün deyil, evin içindəki ana üçün darıxırlar. Divarın rəngi, pəncərənin forması yox, ananın oturduğu künc, sənin üçün dəyərli olur.
Anasız bir ev, nə qədər geniş, parlaq və müasir olsa da – boş görünür. Ana varsa, köhnə, çatlamış divarlı ev belə isti və yaşanası olur.
9. Ana dua edəndə divarlar titrəyir
Ana dua edərkən ev susur. O, divara tərəf baxaraq, gözləri dolu şəkildə pıçıldayırsa – o anda evdə müqəddəs bir səssizlik yaranır. Divar da o duanı dinləyir, qəbul edirmiş kimi görünür.
Ana dua etdikcə divarlar müqəddəsliklə bəzənir. Onun səsi, nəfəsi, niyyəti divara hopur. Elə bil ev özü də dua edir. O küncdə edilən dualar bəzən illər sonra belə evə bərəkət gətirir.
10. Gələcək nəsillər üçün miras: Ana qoxusu hopmuş divarlar
Uşaqlar böyüyür, evdən ayrılır, başqa şəhərlərdə yaşayır. Amma bir gün geri qayıdanda həmin o küncdə dayanıb deyirlər: “Ana burda oturardı...”. O yer dəyişməyib, o qoxu itməyib.
Əgər ana həyatında sevgisini, şəfqətini evin divarlarına hopdura bilibsə, o ev heç vaxt ölmür. Onun qoxusu ilə yaşayan evlər – gələcək nəsillərə görünməyən irs ötürür.
Nəticə – Divarları tikmək asandır, amma ana qoxusu ilə doldurmaq çətindir
Evlər tikilir – daşla, sementlə, şüşə ilə. Amma yuva olmaq üçün ana qoxusu lazımdır. O qoxu ki, insanı ən çətin günlərdə belə sakitləşdirir. O qoxu ki, uşaqlığın, sevginin və göz yaşının qarışığıdır.
Divarları boya ilə rəngləmək olar, amma ananın əl izini, qoxusunu, nəfəsini divara hopdurmaq – bu, həyatın sənətidir.
“Evimdəki ən bahalı divar, anamın arxasını söykədiyi divardır. Ora çatlamış ola bilər, amma içində həyat var.”