Tarixin səhifələrində iz buraxan hər bir böyük insanın adı sadəcə bir şəxsiyyət deyil, həm də bir missiyanın simvoludur. Şəxsiyyət olmaq – diplom, titul, vəzifə, zənginlik və ya şöhrət qazanmaq deyil. Bu, daxili bir məsuliyyət hissi, mənəvi dayaq, əxlaqi dirəniş və cəmiyyət qarşısında daşıdığın görünməz amma ağır bir vəzifədir.
I. Şəxsiyyət anlayışının kökləri
"Şəxsiyyət" sözü sadəcə insan fərdini ifadə etmir; bu söz mahiyyətində dərinlik, sabitlik və dəyər daşıyır. Latınca "persona" – maska mənasını verən bu anlayış zamanla insanın daxilindəki orijinal ruhu ifadə edən simvola çevrildi. Şəxsiyyət bir insanın özünü tanıması, seçimləri, prinsipləri və davranışlarında ardıcıl olması deməkdir. O, kimliyini daşımaqdan daha artıq bir şeydir – o, yaşadığın dəyərlərlə özünü ifadə etməkdir.
II. Ünvanlar keçicidir, şəxsiyyət qalıcı
Ünvanlar – prezident, professor, direktor, yazıçı, rəssam – zamanla dəyişir, unudulur. Bu gün sənin adının qarşısında yazılan titul sabah silinə bilər. Lakin şəxsiyyət – sənin insan kimi dəyərlərin, duruşun, ədalətin, mərhəmətin və vicdanın – zamanın sərt küləklərinə qarşı durmağı bacaran möhkəm sütundur.
Dünyada adını tarixə yazdıran insanlar titullarına görə deyil, şəxsiyyətlərinə görə yadda qalıblar. Gandhi, Nelson Mandela, Nizami Gəncəvi, Məmməd Əmin Rəsulzadə – onların hər biri vəzifələrindən çox, daşıdıqları mənəvi missiya ilə yaşadı və yaşadır.
III. Şəxsiyyətin əsas dayaqları
1. Vicdan və Əxlaq
Şəxsiyyətin kökündə dayanan ən mühüm sütun vicdandır. Vicdan – insanın daxili kompasıdır. Əxlaq isə bu kompasın verdiyi istiqamətlər üzrə addımlamaq cəsarətidir. Şəxsiyyətli insan doğru bildiyini müdafiə edir, hətta bu, onun öz maraqlarına qarşı olsa belə.
2. Məsuliyyət və Dürüstlük
Şəxsiyyət daşıyan insan hər zaman sözünün arxasında durur. O, verdiyi vədə sadiqdir və hərəkətləri ilə dedikləri arasında ziddiyyət yoxdur. Cəmiyyət qarşısında məsuliyyət hissi onun hər addımında özünü büruzə verir.
3. Daxili Sabitlik və Özünü Tanımaq
Özünü tanımayan insan başqalarının fikirləri ilə yön alar. Şəxsiyyət isə – öz daxili səsinə güvənən, həyatın müxtəlif dönəmlərində dəyişməyən mövqeyə sahib insandır. O, populyar olanla yox, doğru olanla yaşamağı seçir.
IV. Missiya nədir və necə formalaşır?
Missiya – bir insanın həyat məqsədi, cəmiyyətə verdiyi töhfə, arxasında qoyduğu izdir. Şəxsiyyət olmaq da məhz bu missiyanı dərk edib ona xidmət etməkdir. Bu missiya bəzən bir sözlə, bəzən bir hərəkətlə, bəzənsə sadəcə səbir və sükutla icra olunur.
Məsələn, bir müəllimin missiyası yalnız dərs keçmək deyil, şagirdin ruhuna toxunmaqdır. Bir həkimin missiyası yalnız diaqnoz qoymaq deyil, şəfa verməyə çalışmaqdır. Bir yazıçının missiyası yalnız yazmaq deyil, cəmiyyətin vicdanını oyatmaqdır.
V. Şəxsiyyət və zamanın imtahanları
Şəxsiyyət olmaq hər dövrdə asan olmayıb. Çünki şəxsiyyət olmaq – yalanın çoxaldığı bir dünyada doğru qalmaqdır. İkiüzlülük yayılmışsa, dürüst olmaq cəsarət tələb edir. Vicdan susdurulursa, danışmaq məsuliyyət tələb edir.
Tarixin çətin dönəmlərində şəxsiyyətlər ya həbs olunub, ya sürgün edilib, ya da qətlə yetirilib. Amma zaman onların ideyalarını öldürə bilməyib. Çünki şəxsiyyətin gücü fiziki mövcudluğundan yox, ideya və prinsiplərindən gəlir.
VI. Şəxsiyyət cəmiyyətin aynasıdır
Cəmiyyətin səviyyəsi, inkişafı və gələcəyi şəxsiyyətlərin sayına və keyfiyyətinə bağlıdır. Əgər bir cəmiyyətdə şəxsiyyətə qiymət verilirsə, orada ədalət, bərabərlik, əxlaq və səmimiyyət yüksəlir. Əks halda, riyakarlıq, qorxaqlıq və dəyərlərin devalvasiyası baş verir.
Şəxsiyyətlər cəmiyyəti yönləndirən sükutlu mayaklardır. Onlar təbliğatla deyil, həyat tərzi ilə nümunədirlər. Onların duruşu, davranışı, sadəliyi və sözləri uzun illər sonra belə örnək göstərilir.
VII. Gənclər və şəxsiyyət yetişdirmək
Yeni nəsli təkcə biliklə yox, şəxsiyyətlə böyütmək lazımdır. Çünki informasiya çağında ən çox itirilən şey – insanın özü ilə rabitəsidir. Özünü tanımayan gənc, başqalarının həyatını yaşamağa məcbur qalır. Ona görə də şəxsiyyət tərbiyəsi – məktəbdə, ailədə və mediada əsas prioritet olmalıdır.
Şəxsiyyətli gənc – yalnız bilikli deyil, həm də etik prinsiplərlə silahlanmış, öz dəyərlərinə sahib, cəmiyyətə töhfə verməyi hədəfləyən insandır. O, məşhur olmağı yox, faydalı olmağı seçir.
VIII. Nəticə: Ad yox, amal qalır
Nə qədər kitab oxusan da, nə qədər uğur qazansan da – əgər şəxsiyyətin yoxdursa, bu nailiyyətlər boş qalacaq. Şəxsiyyət olmaq – ünvan deyil, missiyadır. Və bu missiya hər kəsin içində yatır. Bəziləri onu oyadır, bəziləri isə susdurur.
Bu gün cəmiyyət olaraq bizə daha çox vəzifə sahibləri yox, şəxsiyyət daşıyan insanlar lazımdır. Əsl dəyəri biliklə yox, davranışla göstərənlər. Çünki gələcəyi adlar yox, amal daşıyan insanlar quracaq.
Unutma: Sənin adını yazanlar ola bilər. Amma şəxsiyyətini yalnız sən yaza bilərsən.
Oxucular üçün sual:
Sizcə, şəxsiyyət olmaq üçün hansı keyfiyyət daha vacibdir – vicdan, cəsarət, yoxsa ədalət hissi?
Rəyinizi bildirin:
Fikirləriniz bizim üçün dəyərlidir. Aşağıda rəy bölməsində öz düşüncənizi bizimlə bölüşün!