GİRİŞ: SÜFRƏ ALTINDA GƏZƏN HƏYATLAR
Mətbəx – evin ürəyi sayılır. Orada yemək bişir, çay dəmlənir, xatirələr yaranır. Amma bəzən, o yerlərdə bir neçə qarışqa görünər. Çoxları onları görən kimi qovur, “təmiz deyil” deyib lənətləyir. Amma görəsən o qarışqalar sadəcə bir həşəratdırmı? Yoxsa illərlə susaraq yaşayan, gözlə görünməyən, lakin evin yükünü daşıyan ruhların simvoludur?
Bu yazı, sadəcə bir qarışqadan yox, qadının, ananın, zəhmətin, görünməyən həyatın özündən danışır.
I. QARIŞQALAR VƏ MƏTBƏXİN PSİXOLOGİYASI
Mətbəx – yeməkdən çox, səbrin bişdiyi yerdir.
Orada hər gün eyni addımlar təkrar olunur: doğrama, qarışdırma, qızartma, yuma…
Amma bu təkrarın içində kiminsə qırılan barmaqları, yanan əlləri, ağlayan gözləri var.
Və o səssiz əmək bir gün görünməz olur.
Bir qarışqa mətbəxdə gəzəndə, bu səssizliyin simvoludur – “mən burdayam, amma heç kim məni görmür.”
II. QARIŞQANIN YOLU – QADININ TALEYİ
Qarışqalar düz, sakit və səssiz yollarla gedir.
Nə danışırlar, nə üsyan edirlər.
Onlar sadəcə daşıyırlar. Böyük şeyləri, özlərinə nisbətdə inanılmaz yükləri.
Bu yüklər nədir?
-
Qız uşağı olan qadının göz yaşları,
-
Bircə dəfə belə “təbrik edirəm” eşitmədən bişirdiyi minlərlə yemək,
-
Yuxusuz gecələrdə uşağının qızdırmasını endirmək üçün çəkdiyi əziyyətlər.
Bütün bu həyat – qarışqanın yoludur.
Fərdi deyil, kollektivdir.
“Qadınlar belə olmalıdır” deyə cəmiyyətin yapışdırdığı yüklər.
III. QARIŞQA YUVASI – MƏTBƏXİN SİSTEMİ
Bir qarışqa yuvası necə nizamlıdırsa, bir çox qadının mətbəxi də elədir.
Qaşıqlar bir yerdə, düyü ayrı yerdə, ədviyyat simmetrik düzülüb.
Amma o sistemin arxasında nə qədər pozulmuş həyat, nə qədər görünməyən “mən” var?
Qarışqalar şəxsiyyətlərini itirərək güclənirlər.
Bəs qadınlar?
Əgər bir qadın hər şeyi düzəldirsə, bu o demək deyil ki, hər şey yolundadır.
Bəzən mükəmməl nizam – böyük daxili boşluğun maskasıdır.
IV. “QARIŞQALARI QOVUN” – BİZ KİMİ QOVURUQ?
Evdə bir qarışqa görürük. İnstinktiv olaraq qışqırırıq:
– İyy, iyrəncdi! Vur onu!
Amma bəlkə də o qarışqa sadəcə bizə özümüzü göstərməyə gəlmişdi?
Çünki onunla birlikdə içimizdəki:
-
Yorğun qadını,
-
Anlaşılan olmaq istəyən ananı,
-
Görünməyən ev xanımını,
-
Susaraq sevən nənəni də qovuruq.
Qarışqalar görünəndə biz reflekslə reaksiya veririk.
Əslində isə öz həyatımızın səssizliyini itələyirik.
V. MƏTBƏXİN DİVARLARINDA GİZLİNƏN HƏSƏRƏTLƏR
Mətbəx sadəcə yemək yeri deyil.
O, ruhun qaynadığı, bəzən isə yandığı yerdir.
Bir qadın:
-
Üzüləndə mətbəxə keçir,
-
Ağlayanda qab yuyur,
-
Qışqıra bilməyəndə yoğurur,
-
Yorulanda çay qoyur.
Bu davranışlar səssiz bir dilin ifadəsidir.
Və o dil – qarışqaların dili kimidir.
Onlar da heç nə demir.
Sadəcə hər gün, hər gün yenidən başlayırlar.
VI. QARIŞQA KİMİ YAŞAMAQ – GÖZƏLLİKDİR, YOXSA CƏZA?
Cəmiyyət qadına: – Səbirli ol
– Daşı
– Qurban get
– Səs çıxarma
– “Yuvanı dağıtma” deyir
Bu – qarışqanın həyatıdır.
Amma insan qarışqa deyil.
Onun ruhunu sıxan, yükləyən, sındıran şeyləri ifadə etməyə haqqı var.
Əgər daşıdığın yük səni şəxsiyyətsizləşdirirsə, o yük sənin deyil.
Qarışqalarla fəxr etməyək. Onları anlayaq.
VII. QARIŞQALARIN DUALARI
Bir qadının duaları bəzən sözlə deyil, fırının içindən çıxan çörəklə, çayın buxarı ilə, bişmiş dolmanın ətri ilə səslənir.
O dualar səssizdir. Qarışqaların yoluna bənzəyir.
Amma Tanrı onları eşidir.
Çünki onlar gündəlik zəhmətin içindəki duadır.
Hər qarışqa bir dua daşıyır. Hər qadın bir yük, bir həsrət, bir ümid.
VIII. SÜFRƏNİN ALTINDA GİZLƏNƏN DÜNYA
Süfrə qurulub. Qonaqlar gəlib. Yemək bişib. Hər şey mükəmməldir.
Amma heç kim soruşmur: – Bu yemək necə bişdi? – Bu qadın neçə dəfə gözlərini silib? – Qarışqalar süfrənin altında nə axtarır?
Cavab birdir:
Onlar görünmək istəyir. Onlar “varam” demək istəyir.
NƏTİCƏ: QARIŞQALARI GÖRMƏK, QADINI ANLAMAQDIR
Qarışqa – təkcə həşərat deyil. O, həyatın səssiz daşıyıcısıdır.
Qarışqa – qadındır. Ana, bacı, nənə, evin ruhudur.
Əgər biz onları qovuruqsa, deməli öz kökümüzə qarşı çıxırıq.
Əgər biz onları anlamırıqsa, deməli evimizin ruhunu hiss etmirik.
Divarın dibindən keçən bir qarışqaya bax.
Əgər onu görürsənsə, deməli öz içindəki zəhməti, susqunluğu, həsarəti də görürsən.
O səssiz yükləri daşıyanları anla. Onlar – səni yaşadanlardır.
“Sonda Sual – Rəy” hissəsi:
Bəs sən necə düşünürsən?
Evin içində, mətbəxin bir küncündə səssizcə gəzən qarışqanı sonuncu dəfə nə vaxt gördün?
Bəlkə də o qarışqa sənə nəyisə demək istəyirdi.
Sən evindəki səssiz zəhmətləri görə bilirsənmi? Yoxsa sən də onları qovursan?
Fikirlərini bizimlə paylaş – hər sükutun altında bir hekayə yatır.
Sənin baxışın bizim üçün dəyərlidir.
