Mədəniyyətin pasportu: Dünyanın ən çox muzeyə sahib 10 ölkəsi

Sosial aspekt: Muzeylər – keçmişə açılan pəncərə, kimliyə verilən qiymət

İnsanlar təkcə irəliləmək üçün deyil, haradan gəldiklərini xatırlamaq üçün də yaşayırlar. Muzeylər bu mənada bir millətin yaddaş otaqlarıdır. Tarix, incəsənət, elm, texnologiya, hətta gündəlik həyat – hamısı muzeylərdə toplanır və gələcək nəsillərə ötürülür.

Ən çox muzeyə sahib ölkələr, əslində ən çox mədəniyyətə sahib çıxan, öz köklərini dəyərləndirən ölkələrdir. Bu siyahı təkcə rəqəmlər deyil, mədəni fəlsəfə və təhsil siyasətidir.

Akademik aspekt: Muzey anlayışı və onun milli kimliklə əlaqəsi

Muzey – sadəcə sərgi zalı deyil. O, bir dövrün izlərini qoruyan, nümayiş etdirən və gələcək üçün kulturoloji arxiv funksiyası daşıyan məkanlardır.

Muzeylər:

• Təhsil vasitəsidir – məktəbdənkənar öyrənmənin mərkəzi

• Milli yaddaşdır – kollektiv kimliyi qoruyur

• Turizm və iqtisadiyyat alətidir – gəlirlə yanaşı, ölkənin brendini formalaşdırır

• Diplomatik dəyərdir – sərgilər, beynəlxalq mədəni mübadilələr vasitəsilə ölkə təmsil olunur

UNESCO və ICOM (Beynəlxalq Muzeylər Şurası) bu baxımdan muzeyləri strateji mədəniyyət platforması kimi qiymətləndirir.

İctimai aspekt: Dünyanın ən çox muzeyə sahib 10 ölkəsi

 1. ABŞ – ~35,000 muzey

• Ən böyük və müxtəlif muzey sisteminə sahib ölkə

• Hər ştatda onlarla ixtisaslaşdırılmış muzey var

• Smithsonian Institution – dünyanın ən böyük muzey kompleksi

• Texnologiya, aviasiya, tarix, sənət və hətta pizza muzeyi belə mövcuddur 2. Almaniya – ~7,500 muzey

• Tarix və sənaye mirasına böyük diqqət

• Berlinin Pergamon Muzeyi, Städel İncəsənət Muzeyi dünya səviyyəlidir

• Hər şəhərdə lokal tarixə və sənətə həsr olunmuş muzeylər mövcuddur 3. İtaliya – ~4,500 muzey

• Qədim Roma və Renessans incəsənətinin mərkəzi

• Uffizi Qalereyası, Vatikan Muzeyləri və Pompey qalıqları ilə məşhurdur

• Muzeylər həm də açıq havada – küçə və meydanlarda yaşayır

 4. Yaponiya – ~5,700 muzey

• Texnologiya, sənət, tarix və animasiya muzeyləri

• Kyoto və Tokio muzeyləri ən zənginlərdəndir

• “Mədəni intizam” muzeylərdəki təmizlik və təşkilatla özünü göstərir 5. Rusiya – ~5,000 muzey

• Tarix, siyasət və sənət mərkəzləri

• Ermitaj Muzeyi (Sankt-Peterburq) – dünyanın ən böyük incəsənət kolleksiyalarından biri

• Regional muzeylərdə lokal etnoqrafiya və coğrafi miras əks olunur

 6. Çin – ~4,000 muzey

• Son illərdə sürətli artım

• Milli Çin Muzeyi (Pekin) ən böyük tarixi ekspozisiyalara malikdir

• Qədim sənətkarlıq, imperatorluq dövrü və inqilabi tarix bölmələri ilə zəngindir 7. Fransa – ~3,700 muzey

• Louvre – dünyanın ən çox ziyarət edilən muzeyidir

• Mədəniyyətə dövlət dəstəyi güclüdür

• Əyalətlərdə incə sənət muzeyləri, moda, ədəbiyyat və musiqiyə dair ekspozisiyalar

 8. Böyük Britaniya – ~3,200 muzey

• British Museum, Victoria & Albert, Tate Modern

• Kral mirası və sənət birləşir

• Muzeylər çox vaxt pulsuz və ictimai açıqdır

 9. Cənubi Koreya – ~1,200 muzey

• Müasir texnologiya və mədəniyyət sintezi

• Seul Milli Muzeyi, Samsung İncəsənət Muzeyi

• Muzey dizaynları çox vaxt futuristik üslubdadır

 10. Braziliya – ~1,100 muzey

• Latın Amerikası mədəniyyətini qoruyan mühüm mərkəzlər

• Rio de Janeiro və São Paulo başlıca muzey şəhərləridir

• Mədəni müxtəliflik və aborigen miras ön plandadır

 Tədqiqat yönümlü aspekt: Maraqlı faktlar və rəqəmlər

• Dünya üzrə ümumilikdə 95,000-dən çox muzey mövcuddur

• Muzeylərə ildə ortalama 1 milyarddan çox ziyarətçi gəlir

• Çində 2000-dən sonra hər il 100-dən çox yeni muzey açılır

• Muzey sənayesi artıq turizm, təhsil və iqtisadiyyat sahəsində vacib sektor sayılır

• Pandemiya dövründə virtual muzey turlarının sayı 800% artmışdır

Bu o deməkdir ki, muzeylər təkcə keçmişin vitrini deyil, həm də gələcəyin tərbiyə meydanıdır.

Tövsiyələr: Mədəniyyətə sahib çıxmaq üçün nə etməliyik?

1. Yerli muzeylərə dəstək verilməlidir:
   – Kiçik şəhərlərdəki muzeylər dövlət və cəmiyyət tərəfindən unudulmamalıdır

2. Məktəblərdə “muzey təhsili” proqramları yaradılmalıdır:
   – Muzeyə gedən şagird kitabdan daha çox öyrənir

3. Virtual muzey turları inkişaf etdirilməlidir:
   – Dünyanın hər yerindən əlçatan olmaq mədəniyyəti sərhədsiz edir

4. Muzeylərdə müasir texnologiyalar tətbiq edilməlidir:
   – AR/VR, interaktiv ekranlar, audio bələdçilər

5. Gənclərin muzeylərə marağı artırılmalıdır:
   – Gənc kuratorlar, könüllü layihələr, sosial media kampaniyaları

Son söz: Muzey – keçmişin səsi, gələcəyin aynası

Ən çox muzeyə sahib olmaq sadəcə statistik göstərici deyil, mədəniyyətə münasibətin ölçüsüdür.
Bu ölkələr göstərir ki, kimliyini qoruyan xalq gələcəyə inamla baxa bilər.

Əgər bir xalqın pasportu varsa, onun möhürü muzeylərdə vurulur.
Çünki bir millətin mədəni yaddaşı – onun əsl sərvətidir.