EVİN QORUYUCULARI: İTLƏR HAQQINDA DÜŞÜNCƏLİ BİR BAXIŞ

əssizdir, amma hər şeyi anlayır. Hürməzsə belə, səni qoruyur.

GİRİŞ

İnsan tarixində bəzi sədaqətlər var ki, sözlə izah olunmaz. Gözlə görünməz, amma hiss edilər. O sədaqət bəzən bir cüt gözdə gizlənir – diqqətlə sənə baxar, sənin hər əhvalını anlayar, qorxmadan yanında dayanar. O baxış – bir itin baxışıdır. O baxışda qorumaq, sevmək, anlamaq və bağlılıq var.

Bu məqalədə itlərin təkcə fiziki təhlükədən deyil, həm də ruhi boşluqlardan, yalnızlıqdan, emosional yorğunluqdan bizi necə qoruduğuna, onların ailə daxilindəki roluna, psixoloji dəstək kimi təsirinə və tədqiqatlarla sübut olunmuş faydalarına dərin bir baxış təqdim olunacaq.

I. TARİXDƏ İTLƏRİN YERİ: SƏDAQƏTİN KÖKÜ HARADAN GƏLİR?

İnsan və itin dostluğu minillərlə davam edən bir hekayədir. Onlar ilk dəfə ovçulara kömək üçün evcilləşdirildi, amma zaman keçdikcə evin bir hissəsinə çevrildilər.

• Qədim Misirdə itlərə dini baxımdan hörmət olunurdu.

• Türk mifologiyasında "it" qoruyucu ruh sayılırdı.

• Yaponiyada itə sədaqət simvolu kimi heykəllər qoyulub (məşhur "Hachiko").

Demək, bu münasibət təkcə funksional deyil, mədəni və mənəvi qatlara da malikdir.

II. FİZİKİ QORUYUCU KİMİ İTLƏR

İtin hürməsi, onun gözləmə pozası, hərəkətə qarşı ayıqlığı – ev üçün təhlükəsizliyin simvoludur.

• Naməlum səsləri və hərəki dəyişiklikləri insanlar hiss etmədən əvvəl onlar hiss edir.

• Evə girən yad şəxslərə qarşı təbii reaksiya göstərir.

• Gecə saatlarında itin varlığı tək yaşayan şəxslərə əminlik verir.

Xüsusilə Alman ovçarkası, Doberman, Rottweiler və Kangal kimi cinslər qoruma instinkti ilə tanınır. Amma kiçik cins itlər də (məsələn, Pomeranian) səslərə qarşı çox həssasdırlar – bu da xəbərdarlıq üçün kifayət edir.

III. PSİXOLOJİ DƏSTƏK: EMOSİYAL TƏHLÜKƏLƏRƏ QARŞI İTLƏR

İt – sadəcə təhlükədən qoruyan canlı deyil, həm də insanın daxili dünyasına sakitlik gətirən dostdur.

• Depressiyada olan insanlar üçün təmas, baxış və oyun rahatladıcı təsir göstərir.

• Posttravmatik stress sindromu (PTSD) olanlar üçün terapevtik itlər (therapy dogs) uğurla istifadə olunur.

• Autizmli uşaqlar üçün itlərlə təmas onların sosial bacarıqlarını və özünəinamını artırır.

Mütəxəssislər qeyd edir ki, 15 dəqiqəlik itlə təmasdan sonra insanın bədənində oxytocin (sevgi hormonu) artır, kortizol (stress hormonu) isə azalır.

IV. AİLƏ ÜZVÜ KİMİ İT: ROLUNUN EMOSİONAL QATI

İt evə daxil olduqdan sonra sadəcə bir “heyvan” kimi qalmır. O, ailənin ritmini dəyişir.

• Uşaqlarla dostlaşır, onlara qoruma və oyun yoldaşlığı verir.

• Yaşlılara həyat motivasiyası qatır – çünki hər gün gəzməyə çıxartmaq və qulluq etmək bir məqsəd hissi yaradır.

• Ailə üzvləri arasında mübahisə və stres zamanı sakitləşdirici faktor olur.

Hər kəs bilir ki, evdə kimsə ağlayanda, itin gəlib səssizcə yanına uzanması, bəlkə də min cümlədən daha çox təsəlli verir.

V. SOSİAL AKTİVLİYİN TƏMƏLİ

İtlərlə səhər və ya axşam gəzintiləri təkcə itin ehtiyacı deyil – insanın da sosiallaşma və təbiətlə təmas ehtiyacını qarşılayır.

• İnsanlar daha aktiv və hərəkətli həyat tərzinə keçirlər.

• Digər it sahibləri ilə tanışlıq, ünsiyyət bacarıqlarını genişləndirir.

• Parklar, yürüş yolları, açıq hava – həm bədən, həm də beyin üçün təbii terapiyadır.

Bir çox insan "it gəzməyə çıxarıram" deyə, özünü də həyata çıxarır.

VI. ELMLƏ SÜBUT OLUNMUŞ FAYDALAR

• Amerika Ürək Assosiasiyası: Evində it saxlayanların ürək-damar xəstəlikləri riski 23% daha azdır.

• Yaponiyada aparılan tədqiqat: İtlərlə yaşayan insanlar daha uzun ömür sürür və daha çox gülür.

• UCLA Universiteti: İtlərlə terapiya alan xəstələrdə qan təzyiqi və nəbz daha tez sabitləşir.

VII. HƏR EVƏ UYĞUN İT VAR

Ev şəraitinizə, ailənizin tərkibinə, yaşam tərzinə görə sizə uyğun bir it cinsi mütləq var:

NƏTİCƏ

İt – hürməzsə də duyar. Gözləri ilə deyər: “Səninləyəm.” O, qoruyar, sevər, gözləyər, amma heç vaxt satmaz. Evinin girişində oturan bir it, qapıdakı gözətçi deyil – qəlbindəki sükunətin simvoludur.

Əgər həyatında bir dəfə belə sədaqətlə baxan bir it görmüsənsə, bil ki, sən artıq tək deyilsən. Çünki o baxış – səni unutmayan bir ruhun sükutudur.

.