"Baharın Oyanışı: Novruz – Keçmişin İşığı, Gələcəyin Ümidi"

Giriş

Novruz Bayramı, əsrlər boyu türkdilli xalqların, eləcə də bir çox Şərq xalqlarının qeyd etdiyi ən qədim və ən əziz bayramlardan biridir. Bu bayram təkcə yazın gəlişi, təbiətin oyanışı deyil, həm də xalqın milli kimliyini, adət-ənənələrini, birliyini və həmrəyliyini təcəssüm etdirən müqəddəs bir gündür. Novruz sözü fars mənşəli olub, "yeni gün" mənasını daşıyır və baharın başlanğıcını bildirir. Bu bayramın kökləri minilliklərə dayanır və onun rəsmi qeyd edilməsi, adətləri, mənəvi dəyərləri qədim zamanlardan xalqın həyatında mühüm yer tutur.

Novruz sadəcə təqvim bayramı deyil, o, həm də insanın təbiətlə vəhdətdə yaşamasının, bolluq və bərəkətin simvoludur. Baharın gəlişi ilə birlikdə təbiətdə canlanma baş verir, torpaq isinir, ağaclar çiçəkləyir və insanlar yeni ümidlərlə həyatlarına davam edirlər. Bu məqalədə Novruzun tarixi, adət-ənənələri, süfrə mədəniyyəti və bayramın xalqımız üçün əhəmiyyəti geniş şəkildə araşdırılacaq.

Novruz Bayramının Tarixi və Mənşəyi

Novruzun tarixi qədim dövrlərə, Zərdüştlük dövrünə qədər uzanır. Tədqiqatçılar bu bayramın ən azı 3,000 il əvvələ aid olduğunu bildirirlər. Qədim Mesopotamiya, Elam, Midiya və İran ərazilərində də Novruzun izlərinə rast gəlinir. Zərdüştlük dinində işıq, ocaq və təbiətə inam çox mühüm yer tuturdu və Novruz da məhz bu inanc sisteminin bir hissəsi olaraq qeyd edilirdi.

Novruzun astronomik və təbiətlə bağlı əsaslandırılması da diqqətəlayiqdir. Bahar fəsli gecə və gündüzün bərabərləşdiyi vaxtdan başlayır. 20-21 mart tarixlərində Günəş ekvator xəttini keçərək Şimal yarımkürəsində yaz fəslini müjdələyir. Bu hadisə təkcə təbiətdə deyil, insanların düşüncəsində və inanclarında da yenilənmə və təzələnmə mənbəyi olur.

Azərbaycan ərazisində Novruzun qeyd olunması tarixi mənbələrdə də təsdiqlənir. Orxon-Yenisey abidələrində və Dədə Qorqud dastanlarında bu bayramın izlərinə rast gəlinir. Qədim türk xalqları Novruzu xüsusi mərasimlərlə qeyd edirdilər və bu bayram onların mədəni irsinin ayrılmaz hissəsinə çevrilmişdir.

Novruz Bayramının Adət-Ənənələri

Novruz Bayramı geniş və zəngin ənənələrə malikdir. Bayrama hazırlıq hələ dörd həftə öncədən başlayır və insanlar dörd çərşənbəni xüsusi təmtəraqla qeyd edirlər. Hər çərşənbə təbiətin dörd əsas ünsürü ilə bağlıdır:

1. Su Çərşənbəsi – Həyatın başlanğıcı sayılan suyun təmizləyici və yeniləyici gücünü simvolizə edir.
2. Od Çərşənbəsi – İnsanların soyuq qışdan qurtularaq isinməsi və Günəşin həyat bəxş etməsi ilə bağlıdır.
3. Yel Çərşənbəsi – Küləyin baharın gəlişini xəbər verməsi və torpağın canlanmasına işarə edir.
4. Torpaq Çərşənbəsi – Torpağın isindiyi və həyatın tam şəkildə oyanmağa başladığı günü bildirir.

Hər çərşənbə axşamı insanlar tonqallar qalayır, ailə üzvləri və dostlar bir araya toplaşaraq dualar edir, köhnə ilin çətinliklərindən xilas olmaq üçün tonqal üzərindən tullanırlar.

Novruzun Əsas Simvolları və Mərasimləri

Novruz Bayramı bir çox maraqlı və mənalı adətlərə malikdir:

• Səməni yetişdirmək – Baharın rəmzi olaraq arpa və ya buğda cücərdilir. Yaşıl səməni bərəkət və firavanlıq simvoludur.
• Papaq atmaq – Uşaqlar qonşuların qapısına papaq qoyur və bayram hədiyyələri (şirniyyat, çərəz və s.) alırlar.
• Qulaq falı – İnsanlar yeni ilin onlara uğur gətirib-gətirməyəcəyini öyrənmək üçün evlərin qapılarında qulaq falına çıxırlar.
• Yumurta döyüşdürmək – Güc və dözümlülüyün simvolu olan bu ənənə uşaqlar və gənclər arasında geniş yayılıb.
• Tonqal üstündən tullanmaq – İnsanlar odun üzərindən tullandıqda "Ağrım, acım odda yansın" deyirlər. Bu, günahlardan və pis enerjidən təmizlənməni simvolizə edir.

  Əziz dostlar, əziz oxucular!

  Novruz Bayramı sizə bolluq, bərəkət, sevinc və xoşbəxtlik gətirsin! Bu bayram yeni başlanğıcların, təmiz duyğuların və ümidlərin rəmzidir. Qoy, süfrəniz ruzili, qəlbiniz sevgi ilə dolu olsun, evinizdə hər zaman xoş günlər yaşansın.

  Səməniniz bol bərəkətli, tonqalınız işıqlı, ömrünüz bahar kimi təravətli olsun!
  Dualarınız qəbul olsun, arzularınız gerçək olsun!   NOVRUZ BAYRAMINIZ MÜBARƏK!