Anamın əlləri – Bir ömrün tarixçəsi

I bölmə: Giriş – Əllərin səssiz danışığı

Əllər... insan bədəninin ən səssiz, amma ən çox danışan üzvüdür. Onlar nə danışar, nə yazı yazar, amma öz dilləri ilə hər şeyi söyləyə bilərlər. Qadının əlləri isə daha fərqlidir. O əllərdə həm həyat, həm ölüm, həm sevgi, həm də ağrı var. Bu məqalə bir insanın – bir qadının – bir ananın – və ümumilikdə qadınların əllərinə yazılmış sevgi, hörmət və təşəkkür məktubudur.

Əgər tarix yazı ilə yazılırsa, qadınların əlləri ilə yazılan tarixlər daha dərindir. Onlar görünməz səhifələrə toxunaraq ailələrin, cəmiyyətlərin və nəhayət, millətlərin bünövrəsini qoyur.

II bölmə: Əllərin yaddaşı – Uşaq gözlərindən ilk toxunuşlar

Uşaq gözləri dünyaya yeni açıldığında, ilk tanıdığı şey ananın nəfəsi və əlləridir. Anamın əlləri, körpə çağlarımda alnıma qoyduğu ilıq ovcunda gizli bir dua daşıyırdı. O toxunuş sanki qoruyan mələyin qanadı idi.

O əllər ilk dəfə məni qaldırdı, ilk dəfə geyindirdi, ilk dəfə qidalandırdı. Hər toxunuşunda “qorxma, buradayam” deyirdi. Onlar həyatım boyu mənim üçün güvən simvoluna çevrildi. Bəzən gecələr titrəyən səsimə o əllər cavab verirdi. Hər dəfə yıxıldığımda, yenidən qaldıran o əllər idi.

III bölmə: Qadının görünməyən əməyinin simvolu

Əksər qadınların gördüyü işlər statistikalarda yer almaz. Onlar evin divarları arasında, bir mətbəx bucağında, bir beşik başında sükutla yazılır. Amma bu sükutun içində əsrlərin səsi var.

Anamın əlləri günə sübh namazı ilə başlayardı. O əllərlə çay qoyular, xəmirlər yoğrular, uşaqlar geyindirilər, məktəb çantaları hazırlanardı. Hətta yorğun olsa belə, o əllər bir dəfə belə “bacarmıram” deməzdi. Çünki bu əllər yalnız fiziki deyil, mənəvi qüvvə daşıyırdı.

Qadınların gündəlik əməyi bəzən yalnız bir ailə üçün deyil, bütöv bir nəsil üçün zəmin yaradır. Anamın əllərində bu səssiz zəhmətin bütün qatları vardı.

IV bölmə: Zamanla dəyişən, amma dəyişməyən əllər

Zaman o əlləri dəyişdi. Artıq əvvəlki kimi hamar deyildi. Qırışlar, damarlar, sərtliklər artmışdı. Amma o əllərin toxunuşu dəyişməmişdi. Hələ də toxunduğu zaman eyni istilik, eyni qoruyuculuq hiss olunurdu.

Bir gün fərqinə vardım – o əllər heç vaxt özünə toxunmurdu. Onlar yalnız başqaları üçün var idi. Onlar öz qayğısını deyil, başqalarının ehtiyacını düşünürdü. Bu da qadın əllərinin ən böyük fədakarlığı idi.

V bölmə: Sosial və psixoloji baxış – Qadının əli nə deməkdir?

Psixologiyada “toxunuşun gücü” deyilən bir anlayış var. Ananın toxunuşu, uşağın beyin inkişafında əvəzsiz rol oynayır. Qadın əlləri yalnız bədənə toxunmaz – o, ruha, şəxsiyyətə, gələcək inkişafa da toxunar.

Sosioloji baxımdan qadın əlləri cəmiyyətin formalaşmasında mühüm rol oynayır. Onlar sülh yaradır, ailəni qoruyur, insan münasibətlərini sabitləşdirir.

Statistikalar göstərir ki, dünyada görülən ev işlərinin 70%-dən çoxu qadınlar tərəfindən yerinə yetirilir – çox zaman qarşılıq almadan. Bu, sadəcə məişət işi deyil, bir növ gizli əməkdir.

VI bölmə: Şəxsi xatirə – Əlləri öpmək

Anamla uzun ayrılıqdan sonra görüşəndə onun əllərini öpdüm. Əvvəlki kimi isti, amma daha zəif idilər. Əllərini öpərkən sanki bütün keçmişimiz gözümün önündən keçdi – o məni tutan, qoruyan, bəsləyən, dua edən əllər indi özünün dayağa ehtiyacı var.

İndi mən anamın əllərinə qulluq edirəm. Vaxtilə mənim üçün etdiyi hər şeyin əvəzini heç vaxt tam ödəyə bilmərəm, amma o əlləri qorumaq mənim borcumdur.

VII bölmə: Əllərin dili – Nə demək istərdilər?

Əgər əllər danışsaydı, nələr deyərdi?

• “Məni görə bilmədiyin zamanlarda da sənə dua edirdim.”

• “Yorğun olsam da, səni tərk etmədim.”

• “Ən gözəl toxunuş səni qoruyarkən idi.”

Qadın əlləri bəzən bir insanın taleyini dəyişdirər, bəzən bir ailənin gələcəyini qurur. Onlar sükutla, sədaqətlə, məhəbbətlə tarix yazırlar.

VIII bölmə: Ananın əlləri və milli kimlik

Milli kimliyimizin əsasında ailə dayanır, ailənin əsasında isə qadın – ana durur. Ana obrazı Azərbaycan ədəbiyyatında, xalq yaradıcılığında müqəddəs sayılır. Nənəmin əlləri ilə anamın əlləri arasında bir millətin yaddaşı yatır.

Əllərdə həm mədəniyyətin, həm dinin, həm də adətlərin izləri olur. Anamın toxuduğu xalçada, yoğurduğu xəmirdə, oğluna tikdiyi köynəkdə bir millətin ruhu yaşayır.

IX bölmə: Əllərin dua ilə olan dili

Anamın əlləri dua edən əllər idi. Hər sübh namazından sonra əl açar, bizə, ailəmizə, vətənimizə dualar edərdi. O əllər yuxulu gözlərlə sübhü qarşılayar, səssizcə diləyərdi ki, “balalarım salamat olsun”.

Dua edən qadın əllərində səmadan gələn bir güc var. Bu əllər həm ümidin, həm iman gücünün daşıyıcısıdır. Onlar yalnız torpaqla deyil, göylə də bağlıdır.

X bölmə: Statistika və qadının görünməyən əməyi

BMT-nin hesabatlarına görə, dünyada ev işlərinin və ailədaxili qulluq işlərinin 76%-i qadınların üzərindədir. Həftədə orta hesabla 30 saata yaxın vaxt qadınlar bu görünməyən işlərə sərf edir. Bu işlərin dəyəri nə maaşla ölçülür, nə də dövlət statistikalarında yer alır.

Anam da həmin görünməz əmək ordusunun bir əsgəri idi. Gündə 16 saat işləyərdi, amma heç vaxt “yoruldum” deməzdi.

XI bölmə: Gələcək nəsillərə mesaj – Əllərin mirası

Anamın əlləri mənə nə miras qoydu?

• Ədaləti – çünki hər övladına bərabər davranardı.

• Səbr – çünki heç vaxt əsəblə toxunmazdı.

• Sevgini – çünki o əllər yalnız qoruyurdu, zərər vermirdi.

Bu gün biz – yeni nəsil qadınlar və kişilər – o əllərin yazdığı tarixə davam yazmalıyıq. Qadının əllərinə dəyər verməklə biz həm də cəmiyyətə, gələcəyə dəyər vermiş oluruq.

Nəticə:

“Anamın əlləri – Bir ömrün tarixçəsi” yalnız bir şəxsi hekayə deyil, bütün qadınların və anaların əməyi, zəhməti, sevgisi haqqında yazılmış səssiz bir tarix kitabıdır. Bu əllər:

• Yaşadır.

• Qoruyur.

• Yetişdirir.

• Dəyişdirir.

Bu əllərə dəyər vermək – qadına, ailəyə, cəmiyyətə, gələcəyə dəyər verməkdir. Gələcəyin sağlam və dəyərli nəsilləri bu əllərin toxunuşunda formalaşır. Biz onların yazdığı tarixi oxumağı və davam etdirməyi öyrənməliyik.