SAGLAMLİQ
Giriş
Son illərdə sağlam qidalanma və pəhriz məsələlərində 16 saatlıq interval aclıq (intermittent fasting) geniş maraq doğurur. Bu metod bədənin 16 saat boyunca qida qəbul etməməsi və yalnız 8 saatlıq bir zaman aralığında yeməyin icazə verilməsi prinsipinə əsaslanır. Araşdırmalar göstərir ki, bu qidalanma üsulu bir çox orqan sisteminə, xüsusən də mədə-bağırsaq sisteminə müsbət təsir edir. Bu məqalədə 16 saatlıq interval aclığın həzm sisteminə təsiri, onun mümkün üstünlükləri və ehtiyat tədbirləri geniş şəkildə izah ediləcəkdir.
1. Mədə Sekresiyası və Həzm Sistemi
Mədə-bağırsaq sisteminin əsas funksiyalarından biri həzm prosesini həyata keçirmək və qidanı bədən üçün faydalı hala gətirməkdir. 16 saatlıq interval aclıq zamanı mədə turşusunun ifrazı müəyyən qədər azalır ki, bu da mədə divarının qıcıqlanma riskini azaldır. Normal halda, insan gün ərzində davamlı olaraq qida qəbul etdiyi üçün mədə turşusu daim ifraz olunur. Lakin interval aclıqda orqanizm müəyyən müddət ərzində qida qəbul etmədiyi üçün bu proses tənzimlənir və həzm sisteminin yükü azalır.
Həmçinin, bu qidalanma rejimi mədədə turşu balansını normallaşdıraraq reflü və qastroezofageal reflü xəstəliyi (GERD) kimi problemlərin riskini azalda bilər. Ancaq uzun müddət ac qalmaq bəzi insanlarda mədə turşusunun həddindən artıq yığılmasına və yanma hissinin yaranmasına səbəb ola bilər. Buna görə də fərdi vəziyyətdən asılı olaraq ehtiyatlı olmaq vacibdir.
2. Bağırsaq Mikroflorası və Mədə-Bağırsaq Traktının Təmizlənməsi
Bağırsaq mikroflorası orqanizmin sağlamlığı üçün olduqca vacibdir. Bağırsaqlarda trilyonlarla bakteriya mövcuddur ki, bunların bir hissəsi faydalıdır və həzm sisteminin düzgün işləməsinə kömək edir. 16 saatlıq aclıq bağırsaq mikroflorasını tənzimləyərək faydalı bakteriyaların inkişafını dəstəkləyir.
Fasiləli aclıq zamanı bağırsaqlarda olan zərərli bakteriyalar və toksinlər bədəndən daha effektiv şəkildə xaric edilir. Bu proses "autofagiya" adlanır və hüceyrələrin yenilənməsinə, bağırsaq divarlarının bərpasına səbəb olur. Autofagiya mexanizmi eyni zamanda orqanizmdəki ölü hüceyrələri təmizləyir, iltihab proseslərinin azalmasına səbəb olur və ümumi həzm sisteminin yaxşılaşmasına kömək edir.
3. Qəbizlik və Həzm Prosesi
Bağırsaqların sağlam işləməsi üçün onların mütəmadi boşalması vacibdir. 16 saatlıq interval aclıq bağırsaq hərəkətlərinin daha nizamlı olmasına kömək edir. Aclıq müddətində bağırsaqlar qismən dincəlir və bu zaman daha yaxşı işləməyə başlayır.
Bununla belə, interval aclıq zamanı qəbizlik riski də mövcuddur, çünki insanlar aclıq müddətində bəzən yetərli miqdarda su içməyə bilər. Həzm sisteminin optimal işləməsi üçün kifayət qədər su qəbul etmək və lifli qidalardan istifadə etmək vacibdir. Əgər fasiləli aclıq qəbizliyə səbəb olursa, su qəbulunun artırılması, probiotik tərkibli qidalar və təbii liflərdən istifadə tövsiyə olunur.
4. Bağırsaq Peristaltikası və Mədə-Boşalma Vaxtı
Aclıq müddətində mədə və bağırsaqların hərəkətliliyi (peristaltikası) müəyyən qədər dəyişir. Normal halda, qida qəbul edildikdən sonra mədə və bağırsaqlar aktiv işləyir, lakin uzunmüddətli aclıq zamanı bu fəaliyyət qismən yavaşlayır. Bu, bədənin enerjini qoruma mexanizminin bir hissəsidir.
Eyni zamanda, interval aclıq insulin səviyyəsini sabit saxlamağa kömək edir. İnsulin səviyyəsi aşağı olduqda, mədə-bağırsaq traktı yüklənmir və həzm prosesi daha rahat baş verir. Bu, şəkər xəstələri və insulin müqaviməti olan insanlar üçün müsbət təsir göstərə bilər.
5. Mədə Xorası və Turşu Problemləri
Bəzi insanlar üçün uzunmüddətli aclıq mədə problemlərinə səbəb ola bilər. Xüsusilə mədə xorası və qastrit kimi xəstəliklərdən əziyyət çəkən insanlar interval aclıq zamanı mədə yanması və ağrılar hiss edə bilərlər. Bunun əsas səbəbi, uzun müddət qida qəbul edilmədikdə mədənin turşu ifraz etməyə davam etməsi və boş mədədə bu turşunun qıcıqlanmaya səbəb olmasıdır.
Belə problemləri olan insanlara interval aclığı başlamazdan əvvəl həkimlə məsləhətləşmək tövsiyə olunur. Eyni zamanda, səhər acqarına limonlu su və ya həddindən artıq turşulu qidalar qəbul etmək mədə qıcıqlanmasını artırdığı üçün bunlardan uzaq durmaq lazımdır.
6. İltihabın və Stressin Azalması
16 saatlıq interval aclıq bağırsaq sistemində iltihabi prosesləri azalda bilər. Çünki fasiləli aclıq orqanizmdəki iltihab markerlərinin azalmasına səbəb olur və immun sistemini gücləndirir.
Bundan əlavə, fasiləli aclıq zamanı bağırsaqların istirahət etməsi onların funksional vəziyyətini yaxşılaşdırır. Mədə-bağırsaq traktı davamlı olaraq qida həzm etməklə yükləndikdə, orqanizmdə həzmə aid problemlər və iltihabi proseslər yarana bilər. Aclıq zamanı bu sistem dincəlir və özünü bərpa edir.
Nəticə
16 saatlıq interval aclıq mədə-bağırsaq sisteminə müsbət təsir göstərə bilər. Bu metod bağırsaq mikroflorasını normallaşdırır, həzmi yüngülləşdirir və mədə-bağırsaq traktının təmizlənməsinə kömək edir. Bundan əlavə, bağırsaq peristaltikasını nizamlayır, qəbizlik riskini azaldır və insulin səviyyəsinin stabil qalmasını təmin edir.
Lakin hər kəs üçün bu metod uyğun olmaya bilər. Xüsusilə mədə xorası və qastrit kimi xəstəlikləri olan insanlar ehtiyatlı olmalıdır. Fasiləli aclığı tətbiq edərkən su balansına diqqət yetirmək, lifli qidalarla zəngin bir qidalanma proqramı seçmək və lazım olduqda həkim məsləhəti almaq vacibdir.
